Diyarbakır'ın Sur ilçesi Alipaşa, Lalabey mahalleleriyle başlatılan ve Bağlar ilçesinde Kaynartepe, Kayapınar ilçesinde Peyas, Yenişehir'de Ben û Sen mahalleleriyle süren kentsel dönüşüm projeleri Yenişehir ilesindeki Fiskaya (Dicle) ve Ferit Köşk mahalleleriyle devam ediyor. Diyarbakır Valiliğinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığından talep ettiği Şilbe Mahallesi'nin kentsel dönüşüm kapsamına alınması talebi ise daha sonuçlanmadı.

Fiskaya'da mülklerin kamulaştırılması çalışması devam ediyor. Fiskaya ve Ferit Köşk mahallelerini kapsayacak kentsel dönüşüm projesiyle, 5 etaptan oluşacak. Tamamlanmasından sonra rant amaçlı kullanılacağı kuşkusu beraberinde getiren projenin 1, 2, 3, 4'üncü etapları yeşil alan olarak tasarlanacak, bu etaplarda "sosyal donatı" tesislerine yer verilecek. Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu'nun açıklamasına göre, projenin 5'inci etabı ise imara açılacak.

Fiskaya'daki durumu değerlendiren Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi Eşbaşkanı Çekdar Taşkıran, yürütülen kentsel dönüşüm projeleriyle kendileriyle görüşülmediğini kaydederek, "Fiskaya bölgesiyle ilgili 2017 yılında 6306 sayılı Afest Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki kanuna göre bölge Riskli Alan ilan edilmiştir. Gerekçe olarak bölgede bulunan Dicle Mahallesi'nde ve Ferit Köşk Mahallesi'nde bulunan yapıların ruhsatsız olduğu açıklaması yapılmıştır. Yapılmak istenilen dönüşümle yapıların büyük çoğunluğunun yıkılıp alanda yeşil alanların ve spor alanlarının yapılacağını bizler de basından duyduk" ifadelerini kullandı.

'HEM FİZİKSEL HEM DE TOPLUMSAL YAPI DEĞİŞTİRİLİYOR'

Kentsel dönüşümle Kürt coğrafyasının sosyal dokusunun değiştirilmeye başlandığının altını çizen Taşkıran, "Özellikle Kürt coğrafyasında kentsel dönüşüm başlığı altında mahallelerin hatta ilçelerin hem fiziksel hem toplumsal yapısı değiştirilmeye başlanmıştır. Diyarbakır'da bu durumun en çarpıcı örneği Sur bölgesinde yapılan kentsel dönüşüm çalışmasıydı. Mülk sahipleriyle yapılan anlaşmalarda insanların yaşam alanları bütünüyle değiştirilmiş insanlar kentin bir ucundan başka bir ucuna sürüklenmiş ve yaşadıkları yerde kalmak isteyen vatandaşlar da mağdur edilmiştir. Böyle bir pratikle bölgede kentsel dönüşüm dendiğinde biz sivil toplum örgütleri olarak büyük endişe duyuyoruz. Kentsel dönüşüm uygulamaları hakkında bilgi almak için bakanlığa yaptığımız yazılı taleplerle de sonuç alamıyoruz. Kentsel dönüşüm gibi kapsamlı uygulamaların aktörleri içerisinde kesinlikle yer alması gereken meslek odaları maalesef kentsel dönüşüm süreçlerinin hiçbirine dahil edilmiyor" diye konuştu.

'ALIŞKANLIKLARI DEĞİŞTİRMEK DOĞRU DEĞİLDİR'

Fiskaya ve Ferit Köşk mahallelerindeki projeye ilişkin detayların bilinmediğini vurgulayan Taşkıran, "Yapılmak istenilen projede yeşil alanların, spor alanlarının olduğu kamusal nitelikli bir alan yaratılmak istenildiği söyleniyor ancak ruhsatsız yapılara sahip olan mülk sahiplerinin durumlarının ne olacağı projenin adımlarında yer almıyor. Uzun yıllardır aynı yerde yaşayan insanların sosyal ve ekonomik alışkanlıkları vardır. İnsanlar aidiyet hissiyatının getirdiği sorumlulukla yaşadıkları yerlerde kendi kültürünü yansıtabildiği alanlar yaratır. Bütün bunların hiçe sayılıp orada yaşayan insanların bu alışkanlıklarını yok etmek doğru değildir. Fiskaya kent silueti açısından önemli bir bölgedir, rant alanları yaratılmaya çok müsait bir bölgedir yapılmak istenilen uygulamanın bütün bu sorumlulukları barındırdığı da unutulmamalıdır" şeklinde konuştu.

‘KENTSEL DÖNÜŞÜMLE CEZALANDIRMAK YANLIŞTIR'

 Söz konusu mahallelerde yaşayanların sosyo-ekonomik durumuna dikkati çeken Taşkıran, şöyle konuştu: "Bölgede yaşayan halk kentin diğer kesimlerine göre ekonomik alışkanlıkları daha farklı olan kentlilerden meydana gelmektedir. Dicle Nehri'nin de etkisiyle bölge de tarımla geçinen bir nüfusun varlığı mevcuttur. Kent içersinde kendine özgü birçok alışkanlığı olan, mahallelik kavramını hem ölçek olarak hem de bağ olarak kaybetmemiş mahalleleri kentsel dönüşüm projeleriyle cezalandırmak yanlıştır. İnsanların geçimlerini sağlamakta zorlandığı işsizliğin ve ötekileştirmelerin had safhaya ulaştığı bu süreçte bölgede çeşitli sebeplerden dolayı güvenlik gerekçeleriyle böyle uygulamalar yapmak kentliyi cezalandırmaktır."

'HALK MAĞDUR EDİLMEMELİDİR'

Kentsel dönüşüm projelerinin şeffaf bir biçimde yapılması gerektiğini dile getiren Taşkıran, şöyle devam etti: "Bizler Diyarbakır Şehir Plancıları Odası olarak kentsel dönüşüm süreçlerinde bölgede yaşayan halkın kendi yaşam kararını hiçbir zorlama ve baskı altında olmadan doğru yönlendirmelerle çok aktörlü süreçlerden geçerek kendilerinin belirlemelerinin daha doğru olduğunu düşünüyoruz. Hem kentliyi yerinden etmeden hem de bazı etik planlama modelleriyle çözüm üretebilecek mesleki düzeye sahip olduğumuzu düşünüyoruz. Yapılmak istenilen uygulama her ne olursa olsun bölgede yaşayan halk mağdur edilmemelidir. Bu bağlamda kente dair yapılmak istenilen uygulamaların takipçisi olmaya, doğayı, kenti ve kentliyi önceliğe alarak hak savunuculuğu misyonumuza devam edeceğimizi tekrar söylüyoruz."