Pazartesi sohbetlerimizin bu haftaki konuğu, Diyarbakır Sağlık Müdürlüğü Kanser Birim Sorumlusu Hülya Batgi. Birim sorumlusu Batgi ile kanser ve Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM)  ile ilgili merak edilenleri konuştuk. Batgi, “Kanser tedavi edilebilinecek bir hastalıktır. Kanserden korkmayın, geç kalmaktan korkun” dedi. Röportaj: Yağmur ENSARİ   -KANSER NEDİR? BATGİ: Kanser vücuttaki hücrelerin aniden anormal bir şekle bürünmesiyle oluşan bir hastalık diyebiliriz. Risk faktörleri, dışarıdan gelen etkenler hücrede bölünmeler yaşanmasına sebep sunuyor. Bu bölünmeler sonucunda tümörler oluşuyor ve böylelikle kanser ortaya çıkıyor. Tümörlerin hepsine de kanser denmez. İyi huylu, kötü huylu kanser diye ikiye ayırabiliriz. Asi bir hücrenin çıkıp baş kaldırması ile kanser ortaya çıkıyor diyebiliriz. -KANSERE SEBEP OLAN ETKENLER NELERDİR? BATGİ: Kanserin oluşumunu etkileyen birçok etken vardır. Çevresel faktörler, değiştirilemeyen faktörler, beslenme alışkanlıkları, yaş, ırk türü gibi şeyler kansere sebep sunan durumlar arasında yer alıyor. Sigara, düzensiz beslenme ve çağımızın sorunu obezite gibi etmenlerde kanser riskini arttırıyor. -KANSER TÜRLERİ NELERDİR? BATGİ: Cinsiyete bağlı kanserler oluyor. Mesela meme ve rahim kanseri sadece kadınlarda oluşuyor. Prostat kanseri ise sadece erkeklerde görülüyor. Bunlar cinsiyete göre farklılık gösteren kanser türleri olarak nitelendirile bilinir. Siyah ırklarda kanser türleri çok olmuyor. Çocuklarda ise Lösemi denilen kanser türü daha çok oluyor. Bir diğer kanser türü olan kolon kanseri ise daha çok 50 yaş üstü kişilerde görülüyor. Bunlar gibi örnekleri arttıra biliriz. -ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ MİDİR? BATGİ: Kanser erken teşhis edildiğinde tedavisi kolaylaşır. Tedavi kolaylaşınca vücuttaki hasar azalıyor. Kişi daha çabuk bir iyileşme sürecine giriyor. Hem maddi hem de manevi bir kazanım elde ediyor. Tedavi şansımız artıyor. -KANSERDEN KORUNMA YOLLARI VAR MIDIR? BATGİ: Yaşantı tarzımızı değiştirerek, tarama ve tetkikleri arttırarak kanserden koruna biliriz. Sigara, alkol, düzensiz beslenme, fiziksel aktivite ve stresten uzak durmak kanser riskini azaltıyor. Radyasyon ve güneş ışınlarından korunma gibi durumlarda da kanser riskini azaltmış oluruz. -KANSERİN TEDAVİSİ VAR MIDIR? BATGİ: Kanser tedavi edilebilen bir hastalıktır. Erken teşhis edildiği zaman zorlu hastalık sürecine girmeden iyileşme sağlanıyor. Kanser çaresi olmayan, tedavisi olmayan bir hastalık değil. -KANSER ERKEN TEŞHİS, TARAMA VE EĞİTİM MERKEZİ (KETEM) NEDİR? BATGİ: KETEM 2004 yılından beri 81 ilde bulunan bir yapılanma. Sağlık bakanlığı bünyesinde halka hizmet vermek amacı ile açıldılar. Diyarbakır’da 4 tane KETEM var. Kayapınar, Bağlar, Bismil ve Yenişehir ilçelerinde bulunuyorlar. KETEM, erken teşhis ve eğitim merkezi olarak hizmet veriyor. Gittiğimiz yerlerde eğitimler verip taramalar yapıyoruz. Öncelikle kendi kendine meme muayenesi, klinik muayenesi ve son olarak 40 yaşına gelmiş kadınlara mamografi ile meme kanseri taraması yapmak. Bu süreçten geçiliyor. Eğitimlerimiz düzenli olarak yapılıyor. Birçok kişiye hitap ediyoruz.  Ayrıca kanser dışında obezite kliniği, sigara bıraktırma kliniği gibi danışmanlık hizmetleri veriyoruz. - YAPILAN TARAMALARIN RAPORLANMASI NEREDE OLUYOR? BATGİ: Raporlamalar Diyarbakır dışında oluyor. Mamografi raporlanması Hacettepe Üniversitesi’nde kurulan tekno kentte yapılıyor. Rahim ağzı kanseri de Ankara’da özel olarak kurulan HPV laboratuarlarında raporlanıyor. Kolon kanseri taraması da zaten kişinin kendi kendine yapabileceği kolaylıktadır. - KETEM AÇILDIĞINDAN BERİ HALK BİLİNÇLENDİ DENEBİLİRMİ? BATGİ: Halkımız şuanda bilinçlenmiş duruma geldi. Ancak batı illerine göre hala geride bulunuyoruz. Ona rağmen iyi bir başarı elde edildi diyebiliriz. İnsanlarımız artık KETEM’in ne olduğunu biliyorlar. Halk, kanseri ve kanserin hayatımızda olduğu gerçeğini görüp ona göre eğitime açık hale geldiler. Taramalara açık ve duyarlı hale geldiler. Ciddi anlamda sirkülasyon sağlandı denebilir. - BÖLGEDEKİ KANSER HASTALARI DİYARBAKIR’A GELİYORLAR MI? BATGİ: Diyarbakır bulunduğu konum ve üniversitenin başarısı dolayısıyla çok sayıda hastayı misafir ediyor. Teknolojik aletlerin olması, onkoloji biriminin olması çevre illerden buraya rağbetin artmasına sebep sunuyor. Sağlık müdürlüklerinde sadece tarama yapmıyoruz. Kanser kayıtçılığı yapıyoruz. Amacımız bölgesel ve il düzeyindeki kanser türüne ve çeşitlerine göre alınacak önlemlerin planlanması için yapılıyor. Bu kayıtçılık için Diyarbakır tercih ediliyor diyebiliriz. -4 ŞUBAT DÜNYA KANSER GÜNÜNDE ETKİNLİĞİNİZ OLACAK MI? BATGİ: Etkinliklerimiz yıl boyunca devam ediyor. Halkın bilinçlenmesi için soluksuz çalışıyoruz. Belli gün ve haftalarda daha çok halka ulaşacağımız etkinlikler yapıyoruz. Mesela ocak ayı rahim kanseri farkındalık ayı idi. Ay boyunca kadınların olduğu çarşı, Pazar, alışveriş merkezi gibi noktalarda stantlar kurarak bilgilendirmelerde bulunduk. 4 Şubat kanserle mücadele gününde de büyük bir konferans yapmayı düşünüyoruz. 4 Şubat günü saat 10.00’da kanserde erken tanının önemi ile ilgili konferansımız olacak. Büyükşehir Belediyesi Kongre Merkezinde gerçekleştireceğiz. 3 tane hocamız katılım sağlayacaklar. Meme kanseri, rahim ağzı kanseri ve kolon kanseri üzerine bilgilendirmeler yapılacak. Bizler de kanser taramaları ile ilgili bilgilendirmelerde bulunacağız. Meme kanserini Prof. Dr Sadullah Girgin, rahim ağzı kanserini Op. Dr. Dinçer Yıldırım, Kolon kanserini ise Doç. Dr. Ebu Bekir Gündeş anlatacak. Halkımızın katılmasını istiyoruz. Çünkü halkımız kanseri bilmiyor, önemsemiyorlar. Ayrıca Aile Sağlık Merkezleri (ASM)  ücretsiz olarak tarama yapıyorlar. Halkımızın bunu da bilmesi gerekiyor. -SON OLARAK EKLEMEK İSTEDİĞİNİZ BİRŞEY VARMI? BATGİ: 30-65 yaş kadınlarımızı rahim ağzı kanseri taraması için KETEM ve ASM’lere bekliyoruz.40-69 yaş arası kadınlarımızı mamografi, 50-70 yaş arası kadın, erkek vatandaşlarımızı kolon kanseri taraması için bekliyoruz. Vatandaşlardan ricamız bize veya aile hekimlerine başvurmalarını istiyoruz. Kanserden korkmasınlar. Kanser tedavi edilecek bir hastalıktır. Ayrıca ilçelerdeki kadınlarımızı taşımalar yaparak buraya getiriyoruz. Merkezlerimizde kadınların taramalarını yapıp tekrar geri götürüyoruz. Böylelikle ulaşması zor köy, ilçe, mahallelere ulaşıyoruz. Ayrıca Diyarbakır’da bulunan KETEM’lerin adreslerini vermek istiyorum. Diyarbakır KETEM: Adliye binası karşısı 1 numaralı Verem savaşın arkası Bağlar KETEM: Oryıl petrol kavşağı Aile planlaması merkezinde Kayapınar KETEM: Kayapınar ilçe sağlık müdürlüğü ek binası Bismil KETEM: Bismil Devlet hastanesi bünyesinde bulunuyor. Buralarda hizmet veriyoruz. Sadece kimlikleri ile gelebilirler. Hiçbir ücret talep edilmeden hizmet vermekteyiz. Tarama sonucu pozitif çıkan kişileri de Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki teşhis merkezinde takip ve tedaviye alıyoruz.