Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ krizi, Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın yenilgiyi kabul etmesiyle sona erdi. Rusya'nın arabuluculuğunda ortak bir bildiriye imza atılırken, Dağlık Karabağ ve Laçin koridorunda bir barış gücü oluşturulmasına karar verildi. Rus birliklerinin bulunacağı koridorda 1.960 asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı, 380 araç ve özel teçhizattan oluşan barış gücü devriye gezecek.

Bölgedeki bu gelişmeler yaşanırken Reuters haber ajansı, Dağlık Karabağ’da yaşananlara ilişkin bir analize yer verdi. “Putin, Karabağ anlaşmasıyla Erdoğan’a Rusya’nın güney kanadında kırmızı çizgi çekti” başlıklı analizde, arabulucu rolünü üstlenen Putin’in arka bahçesi olarak gördüğü bölgede Türkiye’nin varlığının güçlenmesini engellediği yorumu da yapıldı.

Peki bu ne anlama geliyor.

Analizin devamında şu tespitler yapılıyor: Azerbaycan ve etnik Ermeni güçleri arasında altı haftadır devam eden yoğun çatışmalar eskiden Sovyet Birliği’nin parçası olan Güney Kafkasya’da Moskova’nın etkisini teste tabi tuttu. Moskova, kendi güney kanadını savunmak için bu bölgeyi çok önemli görüyor.

En az birinin Moskova’nın aracılık etmiş olduğu önceki üç ateşkes denemesi başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Ancak en nihayetinde, Putin, Rusya’nın en az 20 yıldır düşlediği Dağlık Karabağ’a barış gücü konuşlandırılması hayalini gerçekleştirdi. Barış gücü en az beş yıl bölgede kalacak ve tekrar yenilenebilecek. Putin böylelikle şimdilik bölgenin dışındaki ateşkes gözlem merkezinde yer alacak Türk birliklerini dışarıda tutmuş oldu.

Bu, Rusya’nın askeri etkisini artırarak bölgede Moskova ve Ankara arasındaki jeopolitik rekabeti belirgin şekilde sonlandırıyor. Buna benzer bir rekabet iki ülke arasında Suriye ve Libya’da devam ediyor.

Putin bu anlaşmayla aslında, Ermeni güçlerin düşmesine sadece günler kaldığını söylediği Dağlık Karabağ’ın Türkiye destekli Azerilerin tamamen kontrolüne geçmesini engellemiş oldu. Ayrıca Türkiye’nin imzacı olmadığı anlaşmaya aracılık eden Rusya’nın bölgedeki etkisi de teyit edilmiş oldu.

Düşünce kuruluşu Carnegie Moscow Center’dan Alexander Gabuev, “Bu anlaşma, pek çok açıdan Rusya’nın çatışmalardaki asıl çıkarlarına işaret ediyor ve muhtemelen Moskova’nın en azından kısa vadede elde edebileceği en iyi sonuç. Rusya, Dağlık Karabağ’a 1.960 barış gücü askeri konuşlandırdı. Bu Moskova’nın 1994’ten beri yapmak istediği ancak yapamadığı bir şey. Türk barış gücü askeri olmayacak ki bu Moskova için çok önemli” dedi.

Burada Türkiye rolünü sürdürüyor. Hava sahasının denetlenmesinde ve kontrolünde Rusya ile birlikte hareket edecekken, barış gücü olarak Karabağ’da asker bulundurmayacak. Bu da Rusya’nın istediği gibi top koşturacağı anlamına geliyor. Bugüne kadar Ermenistan Rusya’nın silah ve uçaklarını kullandı. Bundan sonra da kullanmaya devam edecek. Ama savaş sürerken bunu açık açık yapamazdı. Gizli bir el desteğe devam ediyordu lakin bundan sonra oraya hem görünürde hem de hayalet bir şekilde Rusya yığınak yapacak ve bu yığınak tamamen Ermenistan için olacak.

Şimdi bir araştırma notu daha paylaşmak isterim. Eurasia Group’un araştırma notunda, “Türkiye rolünü sürdürüyor ancak bu açıkça Rusya’ya kıyasla ikincil bir rol. Erdoğan’ın muhtemelen buna dair bir sıkıntısı yok. Onun Azerbaycan’a askeri desteği büyük bir fark yaratırken Türkiye içinse çok masraflı olmadı ve Ankara’nın milliyetçi bir kazanım ve Rusya’ya karşı bazı avantajlar elde etmesini sağladı” ifadelerine yer verildi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, televizyonlarda “Rusya lideri ile görüştüm. Paşinyan ile de benimle görüştüğü gibi görüştümü bilmiyorum. Ama bana yeter bu daha fazla uzamasın dedi. Masaya oturup imzalayın anlaşmayı” diye konuştu. Rus liderinin bu sözlerini ben hiç beğenmedim. Çünkü amaçladığı yere ve konuma gelmiş demektir. Bundan önceki anlaşmalara uyulmamasının altında da Rusya yatıyor olabilir. Kendi istediğini alma fırsatı oluşana kadar sürdürdü tavrını ve nihayetinde istediği oldu.

Uluslar arası hukukta Karabağ’ı Azerbaycan’ın toprağı olarak tanınırken, Rusya’nın bölgeyi elden çıkarmak istemeyişinin altında farklı nedenler var. Suriye ve Libya’da çekilmediği gibi Karabağ’dan da çekilmeyecektir. Tabii bekleyip göreceğiz, zaman bize neyi gösterir.