Hacc ayı anlamında kullanılan Zilhicce ayı 4 haram aydan bir tanesidir. Bu ayda hacc ibadeti yerine getirilir. İslam öncesi cahiliye döneminde de Arap toplumları tarafından haram ay olarak kabul edilen bu ayda, çeşitli panayır ve etkinlikler düzenlendikten sonra hacc ibadeti yerine getirilirdi. İslam literatüründe de bu ayın önemi sebebiyle sekiz ve on üçüncü günleri ve arasındaki her bir güne ayrı isimler verilmiştir. Örneğin Zilhicce ayının sekizinci gününe ‘terviye’ , dokzuncu gününe is ‘arefe’ adı verilir, onuncu gününe “nahr/zebh günü”, on-on ikinci günlerine “eyyâm-ı nahr” veya aynı günlerde hacıların Mina’da bulunmaları sebebiyle “eyyâm-ı Minâ”, on bir-on üçüncü günlerine de “eyyâm-ı teşrîk” adı verilir.

                Tefsir alimlerinin eksriyeti, Fecr sûresinin 2. âyetinde üzerine yemin edilen on gecenin zilhicce ayının ilk on gecesi olduğu fikrine sahiptir (Şevkânî, Fetḥu’l-ḳadîr, V, 432). İbn Abbas’ın, “Bilinen günlerde Allah’ın ismini zikretsinler” âyetinde geçen (el-Hac 22/28) “bilinen günler” ifadesini de zilhiccenin ilk on günü veya teşrik günleri diye yorumlanır. Hz. Peygamber’in, “Allah katında ibadet edilecek -sâlih amel işlenecek- günler içinde zilhiccenin ilk on gününden daha hayırlısı yoktur” (Buhârî, “ʿÎdeyn”, 11; Tirmizî, “Ṣavm”, 52; Ebû Dâvûd, “Ṣavm”, 61); “Allah katında zilhiccenin ilk on gününde yapılan amellerden daha değerlisi yoktur; bugünlerde tesbihi çok yapın; tahmîdi, tehlîli ve tekbiri çok söyleyin” buyurmuşlardır (Şevkânî, Neylü’l-evṭâr, III, 354). Ayrıca bu ayın ilk 9 gününü oruçlu geçirmiş olan peygamberimiz(SAV) ‘Ayların efendisi Ramazan, saygıya en layık olanı da Zilhicce’dir’ buyurmuştur.

                Bu ayı önemli kılan bazı mühim meseleler şunlardır:

1-            İslam’ın 5 temel ibadetinden biri olan Hacc ibadetinin bu ayda yapılması ve Peygamberimiz bir hadisince ‘Hac, Arafattır’ ifadesi ve bu arafatın da ilk 10 günün içinde bulunmasıdır.

2-            Teşrik tekbirleri: ‘Teşrik tekbirleri’nin Arefe gününün sabah namazından itibaren başlaması ve bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar devam etmesi. (Teşrik tekbirleri; Her namazdan sonra üç defa olmak üzere ‘Allahu Ekber Allahu Ekber Allahu Ekber, La İlahe İllallah’u Allahu Ekber, Allahu Ekber ve Lillahil Hamd’ sözleri ile Allahı yüceltmektir.

3-            Kurban’ın bu ayda kesiliyor olması. ( Birinci günün bayram namazından itibaren, dördüncü günün akşamına kadar kesilebilir.  Not: Birinci günde kesilmesi daha faziletlidir, çünkü bayramın ilk günü Zilhicce ayının ilk 10 gününe dahildir.)

4-            Ayrıca bu ayda meydana gelen bazı önemli olaylar da vuku bulmuştur, bunlar da bu ayın faziletini arttıran sebepler olabilir;

-              Birinci ve ikinci Akabe Biatları (621/622)

-              Hudeybiye Antlaşması (628)

-              Hz. Peygamber’in oğlu Hz. İbrahim’in doğumu (630)

-              Hz. Osman’ın şehit edilmesi (656)

Bu aydan en fazla fayda sağlayabilmek amacıyla çeşitli ibadetler ve zikirler İslam alimleri tarafından önerilmiştir. Zilhicce ayı ibadetlerinden bazıları; daha önce de değindiğimiz gibi hacc ve kurban ibadetleri başta olmak üzere, teşrik tekbirleri, tesbih-tahmid-tehlil-tekbir zikirlerini de içine alan ve birleştiren ‘Subhanallah velhamdulillah ve lailahe illallahu Allahu ekber, Ve La havle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim’ zikrini bol bol tekrar etmek, teheccüt namazları, kaza namazları, tesbih namazları, duha ve evvabin namazları gibi nafile namazları ve özellikle Zilhicce ayının ilk on gününe mahsus olarak akşam ve yatsı namazları arasında kılınan iki rekatlık Zilhicce namazını (Zilhicce namazı iki rekat olup, her iki rekatında da Fatiha’dan sonra ihlas suresi ve ardından A’raf suresinin 142. Ayeti okunmaktadır.), rüku ve secdelerimizi uzatarak ve düşünerek namazlarımızı huşu içinde kılmak, Mümkün ise ilk 9 günü oruçlu geçirmek, sadaka ve infakta bulunmak, Kuran’ı Kerimi anlamı ile beraber okumak, üzerinde düşünmek-tefekkür etmek bu ayda yapılması daha faziletli olan başlıca ibadetlerdendir.

                Zilhicce’nin dokuzuncu günü olan Arefe günü, Günlerin en hayırlısı olarak İslam literatüründe çeşitli alimler tarafından belirtilmiştir. Şafii mezhebinde, vacip hükmü olmadığından dolayı kurban kesme adetinde gevşek davranmak doğru bir yaklaşım değildir, bu ibadet Şafii mezhebinde sünnet-i müekkede olup, neredeyse Hanefi mezhebindeki vacip hükmüne denk gelmektedir. Bu sebeple kurbana daha fazla ihtimam gösterilmelidir.

                Sözlerime son verirken, yukarıda belirttiğim ve belirtmeyi unuttuğum pek çok ibadetlerimizi ve güzel ahlaki davranışlarımızı başta bu ayda olmak üzere, bütün hayatımıza teşmil etmemiz, yaymamız, yaygınlaştırmamız ve adet haline getirmemiz gerekir. Yukarıda belirttiğim ibadetlerin yanı sıra Adil olmamız, mazlum kardeşlerimizi ve haksızlığa uğrayan herkesi düşünmemiş ve savunmamız, ‘İsar’ kavramı olarak bilinen fakat unutulmaya yüz tutan; ‘Kardeşini kendine tercih etme’ büyüklüğünü tekrar hayata geçirmeye çalışmamız, affedici ve hoşgörülü olmamız, çocuklarımızı küçük yaşlardan itibaren bu hasletlerle ve güzel huylarla yetiştirmemiz, komşuluk ve akraba ilişkilerimizi canlı tutmamız ve bizi Allah’a götüren, O’nun rızasını kazandıracak olan her türlü söz, fiil ve davranışı kendimize düstur edinmemiz bizler için çok elzemdir. Allah, bu ay vesilesiyle bütün aylarımızı O’nun istediği bir şekilde idame ettirmemizi bizlere ve bütün insanlığa nasib ve müyesser eylesin. Allah’a emanet olunuz Aziz dostlar.