“Birr ve takvada yardımlaşınız” ilahi emrinin devamında, “iثim” ve “ udvan”  konusunda ise yardımlaşmayın, “ haram ve düşmanlıkta yardımlaşmayınız” buyuruyor yüce Mevla.Hayırlı ve güzel işlerde birbirinize destek olun/ birbirinize kol kanat olun, ancak haram  olan işlerde ve düşmanlıkta birbirinize yardım etmeyiniz deniliyor. Biz ilk iki yazımızda iyilik ve takva emri üzerinde epeyce durduk, İyilik nedir, iyi insanlar kimlerdir, vasıfları nelerdir? Sorularına cevaplar aramıştık. Bu yazıda ise daha çok, yüce Allah tarafından yasaklanmış şeyler ve düşmanlık üzerinde durmaya çalışacağız inşaAllah.

Arapçada “Iثim”, günah demektir. Haram kılınmış söz, fiil ve davranışlara iثim denilmiştir. (Türkçedeki “s”harfi bunu karşılamadığı ve farklı anlam yüklediği için, arapça karekter  olan” ث”  harfini kullanmak zorunda kaldık. Yoksa isim(ad) olarak anlam yüklenmiş olacaktı ki konuyla bir alakası yoktur.) İثim  kelimesi, Cenabı Hakk’ın yasakladığı şeyler için kullanılan bir ıstılahtır. “ udvan” ise “düşmanlık” demektir. “Günah ve düşmanlık konusunda birbirinize yardım etmeyiniz” şeklinde inen  bir ilahi talimattır.Haramda değil, iyilikte yardımlaşın, düşmanlıkta değil, takvada yardımlaşın deniliyor.

Efendimiz (sav) meşhur hadisi şerifte şöyle buyuruyor:” İnsanların en hayırlısı insanlara en faydalı olan kimsedir “ başka bir hadisinde de:” bir münkeri gördüğünüzde onu elinizle düzeltin, buna gücünüz yetmiyorsa dilinizle düzeltiniz buna da gücünüz yetmiyorsa kalbinizle buğz edin, (kızgınlığınızı hissettirin, orayı terk edin) “ buyurmaktadır.Hayra, iyiye, güzele  gaz, şerre, harama, günaha, münkere fren olmak zorundayız.

 “ ve la teavenu” ayetinde Harama destek olmamız  yasaklanırken, başka bir çok ayette ve hadisi şeriflerde ise şerre engel olmamız emrediliyor. Yanlışa, günaha güzel bir müdahale ve hikmet  ile engel olmaya çalışmak, din kardeşini bu yanlış yoldan  vazgeçirmeye çalışmak, dini bir görevdir. Günahına  yardım etmek, arkadaşına yasaklanmış işlerde destek olmak ise büyük bir cürümdür. Allah’ın yasakladığı şeyi yapmak, bir nevi isyandır. Bilerek veya bilmeyerek Allah’a asi olmaktır.Kardeşini bu tehlikeden korumak ve kurtarmak en büyük yardımdır.Günahına ortak olmadan ona iyilik edip kurtarmaya çalışmak zorunlu bir görevdir.

 Toplum içinde basit bir çıkar ve menfaat için birbirine düşen insanlar vardır.Küçük  sebeplerden dolayı, çıkan kavgalar, yaralanan ve  ölen insanlar ve oluşan kan davaları vardır. Bu durum tarih boyunca olmuş ve olmaya devam etmektedir. Birbirine düşman olmuş aileler ve kabîlelere taraf değil, onları barıştırmak için çaba göstermek gerekir. Düşmanlığı körüklemeyin, taraf ve ortak olmayın, ıslah ediciler olun deniliyor ayeti kerimede.

Maalesef toplumda bozgunculuk yapıp ifsad edenler var. Söz taşıyıp insanları birbirine düşürenler var. Birbirine  girmiş insanların, kabile ve  aşiretlerin düşmanlıklarını körükleyenler var. Derin bir gaflet içinde olup günah ve haramda boğulmuş olanlar var. Bütün bunları ve daha fazlasını ıslah etmek için seferberliğe ihtiyaç var, çok çalışıp bu yangınları söndürme mecburiyeti var.

Maalesef her geçen gün, günah ve isyanların ve her çeşit düşmanlığın boyutu artmaktadır. Acımasızlık ve inkar zirve yapmış durumda. Küçük bir şey için insanlar hunharca öldürülmekte, haksız yere başkasının malına, mülküne çökenler bulunmaktadır. Yangın büyümeye devam etmektedir.Ailede, okulda, basında ve bütün ortamlarda olumsuzluklar hakim.Böyle zamanlarda  uyanık ve aklı başında insanlara çok daha fazla görevler düşmektedir. Günah ve düşmanlıkta zirveye çıkmış insanlara, toplum ve devletlere destek olmak, acil önlemler almak zaruridir. tebliğ ve irşad görevi de dahil ne gerekiyorsa yapılmalıdır. MalkomX, bir konuşmasında şöyle diyor:” Bir uyanık kişi, bir çok uyuyan kişiyi uyandırabilir.” Bireysel ve küçük çaplı yanlışlıkları ve düşmanlıkları düzeltmek belki mümkün.Düşmanlığın boyutu büyümeden araya girmek, körüklemeden iyi niyetle bitirmeye çalışmak, barışı temin edip kan davalarının önüne geçmek gerekir.Dar çerçevedeki haram ve günahların önüne geçmek te öyle.Ailedeki fertleri, sınıftaki öğrencileri veya köy ve mahalledeki menfi durumları tespit ve takip ederek önlemler alınabilir. Olumsuzlukları bitirmek için hikmetli çalışmalar yapan irşad ve barış ekipleri kurulmalı ve var olanları arttırmak gerekir. Fert ve ailelerin yapamayacağı, kontrolden çıkmak üzere olan büyük ifsad hareketlerine ve büyük düşmanlıklara da devletlerin el atması icap eder.

Yüce Allah’ın yasakladığı, haram kıldığı en büyük günahları hatırlatarak isterim. Bunları  şöyle sıralamak mümkün:

1-Allah’a ortak koşmak,
2-Haksız yere insan öldürmek,
3-Hırsızlık, soygun, gasp ve benzeri gayri meşru yollarla başkasının malına, mülküne el koymak,
4-Akla zarar veren ve sarhoş edici olan  içki  ve uyuştucu kullanmak ve bunların ticaretini yapmak 
5- Kumar oynamak, oynatmak,
6- Zina ve her türlü ahlaksızlık, açık saçıklık ve nazar,
7- Faiz( riba)
8- Yalan konuşmak, emanete ihanet etmek, verdiği sözü tutmamak,
9-Ğiybet, dedikodu, söz taşımak, insanları birbirine düşürmek,
10- Sihir yapmak,
11- Allah’ın emrettiği ibadetleri yapmamak.
12-Anne-babaya karşı gelmek,
13-Kibir, haset, riya gibi kalbi kalbi hastalıklar, günahlar,
14-Zulmetmek ve zalime açıktan, gizliden veya susarak  destek vermek,
15- Yalancı şahitlik yapmak,
16-Ticaretinde insanları kandırmak, ölçü ve tartıda hile yapmak, sattığı malın ayıplarını bilerek gizlemek,
17-Harama ve münkere karşı sessiz kalarak rıza göstermek…

 Yukarıda bir kısmını saydığım haramları yapmamak ve yapanlara destek vermemek dinimizin emridir. “Ve la teavenu alel iثmi” ayeti kerimesi bunu emretmektedir. “Günah ve haram olan işlerde birbirinize yardım etmeyiniz”  yasağı getirilmiştir. Yukarıda da anlatıldığı gibi tam  tersine, bu haram kılınmış/yasaklanmış çirkin davranışları önlemek, önüne geçmek gibi bir görevimiz vardır. Münkere karşı sessiz kalmak suçtur, günah ve haramdır, görevi ihmal ve itaatsizliktir.Otokontrol sistemi olmalıdır, suç işleyenler, toplumdan çekinmeli, elini kolunu sallayarak suç işleyememelidir. Üzülerek toplumu takip ediyoruz ve kanıksadığımızı,duyarsızlaştığımızı görüyoruz.

Düşmanlıkta da yardımlaşmayın aynen diğer haram işler gibi.Düşmanlıkta yardımlaşmak, düşmanlığı yaymak ve cesaret vermek anlamına gelir. Bu kesin bir dille yasaklanmıştır. Ayetteki  “ udvan” kavramı, önemine binaen, günah kavramının dışında ayrıca  zikredilmiştir. Halbuki “ düşmanlık”, günah ve haram olan bir eylemdir.Ümmetin fertleri “ birbirlerine karşı merhametli, küffara karşı şiddetli olmalıdırlar.” Akrabalar arasında düşmanlık değil “sılai rahim”  emredilmiştir. Sadece akrabalar arasında da değil, genel olarak ümmet için düşmanlık yasaklanmıştır. Anlaşmazlıklar, düşmanlığa dönüşmeden önlenmeli, ümmetin birliği, sevgi ve muhabbeti bi şekilde sağlanmalıdır. Esas düşmanlık, Allah’ın düşmanlarına yapılmalıdır. Siyonizme ve zalimlere karşı bir vücut gibi durulmalıdır.

Rabbine itaat eden, iyilikleri yapan ve yayan, kötülüklerden kendisini ve çevresini koruyan bir nesil inşa etmek temennisiyle sözlerime son veriyorum.Allah’a emanet olunuz aziz dostlar. Selam ve dua ile…
 

Abdurrahman Sevgili