İşveren, kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, salgın hastalık gibi zorlayıcı sebeplerle üç ayı geçmemek üzere çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nden talep edebilir. Kısa çalışma talebinin bu kurum tarafından kabul edilmesi halinde işsizlik ödeneğine hak kazanan çalışanlara üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma ödeneği ödenir.

4) Virüs sebebiyle Home – Office (uzaktan çalışma) talebinin oluşması

Her çalışan bakımından mümkün olmasa da iş sözleşmesine ve yaptığı işlerin niteliklerine bağlı olarak özellikle zihinsel faaliyeti ön planda olarak çalışan ‘beyaz yaka’ statüsündeki çalışanlar bakımından, uzaktan çalışma (home-office) ihtimali gündeme gelebilecektir. Uzaktan çalışma İş Kanunu’nun 14. Maddesinde düzenlenmektedir. Buna göre, “Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.”

Uzaktan çalışma şeklinde kurulacak iş ilişkisinin yazılı olması gerektiğinden, virüs veya başka bulaşıcı hastalık sebebiyle geçici olarak uzaktan çalışma halinde de bu durum yazılı olarak kural altına alınmalı, çalışanların evden çalışma biçimleri belirlenmeli ve işveren buna yönelik olarak gerekli çalışma düzenini kurmalıdır. Aksi takdirde ücret ve çalışma süreleri konusunda sorun yaşanabilecektir. Ayrıca, ilgili dönemde uzaktan çalışmayı kabul ettiklerine dair çalışanlardan yazılı bir muvafakatname alınması yerinde olacaktır.

Uzaktan çalışma, tarafların karşılıklı kabulü gerektirdiğinden çalışanların uzaktan çalışmayı kabul etmemeleri mümkündür. Bu durumda bu çalışanlara ücretli izin verilmesi gündeme gelebilecektir.

5) Haklı Nedenle ve Derhal İş Akdinin Feshi

Virüs veya salgın hastalık sebebiyle iş akdinin hem çalışan tarafından hem de işveren tarafından haklı nedenle feshi mümkün olabilmektedir. Haklı nedenle fesih, çalışan bakımından İş Kanunu’nun 24.maddesi; işveren bakımından ise 25. maddesinde düzenlenmektedir.

İşçinin iş akdini haklı nedenle feshini düzenleyen 24. Maddenin I. alt başlığının b bendine göre, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi, bulaşıcı bir hastalığa tutulursa, işçi, iş akdini haklı nedenle feshedebilir. 24. Maddenin III. alt başlığına göre, çalışanın çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa, çalışanın; iş akdini haklı nedenle ve derhal feshetmesi mümkündür. Bu 1 haftalık süre içinde işverenin çalışana her gün için yarım ücret ödeme zorunluluğu bulunmaktadır.

İşverenin, İş Kanunu’nun 25. Maddenin II. alt başlığının ı) bendi gereğince, işçinin kasten veya ihmaliyle işi savsaklaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi nedenine dayanarak iş akdini haklı nedenle feshetmesi mümkündür. Bu kapsamda, çalışanın hijyen kurallarına dikkat etmemesi, işveren tarafından kullanımı zorunlu tutulan maske ve eldivenleri kullanmaması gibi nedenler ile kendi sağlığını yahut diğer çalışanların sağlığını tehlikeye düşürmesi halinde iş akdi işveren tarafından haklı nedenle ve derhal feshedilebilecektir. Ancak, feshin son çare olması ilkesinden bahisle öncelikle; çalışanı farklı bir görevde istihdam etmek, çalışanı izne göndermek, telafi çalışması yaptırmak, uzaktan çalışma yaptırmak gibi tüm seçenekler değerlendirilmeli, çalışana teklif edilmeli bu seçeneklerin çözüm olmaması halinde fesih seçeneğine başvurulmalıdır. Çalışanın ihlali çok ağır olmadığı müddetçe iş akdinin feshi yoluna gidilmemelidir kanaatindeyiz.