Şehir Araştırmaları Merkezi Notları

Şehirlerle ilgili kendince, kendi penceresinde, yapabildiği oranda, otuz senedir uğraşan biri olarak, bir şehrimiz için slogan haline getirilen bir ifadeye tanıklık ettim, uzun zamandır.

Diyarbakır için söylenen "130 Asırdır Akan Bir Nehir" Dicle Nehri'ni, " 33 Medeniyet Bir Şehir", Diyarbakır'ı ifade ediyormuş.

Nehrin 130 Asır aktığına dair bir kaynak eser yok ve ne de Diyarbakır'da otuz üç medeniyetin olduğunu açıklayacak kimse bulunur.

Daha önce medeniyet sayısı 26-27 idi, birden sıçramayla Hazreti İsa'nın yaşına denk düşürülmüş, burç sayısının havarileri temsil ettiği vurgulanıyor, 130 asrın ise karşılığı bizce meçhul!..

Medeniyet sayısını biz, "Milad Öncesi Mezopotamya", "Roma Dönemi" ve "İslâm Medeniyeti" olarak üçe ayırmıştık, bir kitabımızda, makalelerimizde.

İsteyen medeniyeti ırkî, dinî olarak düşünsün, isterse bu üç dönemle kabul etsin. İsterse Batı ve Doğu Medeniyeti kapsamında Diyarbakır'ı "Doğu-Şark Medeniyeti" içinde tarif etsin.

33 Medeniyet, çok iddialı, tarifi zor bir durum. Amerika'da İnka-Aztek-Maya Medeniyeti olur, Afrika'da Mısır Medeniyeti olur, Doğu'da İran, Hind Medeniyeti olur. Bir Arap Medeniyeti'nden bahsedemeyiz, o dönem içinde, Yesrib'i, Medine'ye dönüştürme hareketini yabana atmadan.

Osmanlıları, Selçukluları, Artukluları, Kara Koyunluları, Ak Koyunluları, Safevîleri tek bir kalemde "Türk Medeniyeti" olarak kabul edin, anlarız da bir beyliği medeniyet şeklinde gösterirseniz, bunu kabul edemeyiz.

İran'ı, Acem'i, Pers'î-Fars'ı, SasanI'yi kalkıp dört medeniyet olarak gösterirseniz, tek millet olan İran'da bu dört medeniyeti ararsanız, insan gülünç duruma düşmez mi?

Emevî ile Abbasî, Arap kökenli, aynı şehirde yaşayan iki kabile ve sırasıyla saltanatı ele geçirmiş. Devletleri aynı olan Emevî ile Abbasî, nasıl farklı bir medeniyet olur? İnançları aynı, coğrafyaları aynı, insanı aynı. Durup düşünmek gerekmez mi?

Diyarbakır'da beylik durumuna geçen, kısa zamanla sınırlı saltanatı elinde bulunduran, birkaç şehre hakim olmuş olanların medeniyet kurduklarını ispat için kale burçlarındaki kitabeleri belge olarak sunulsa, ayıba kaçmaz mı?

Diyarbakır'da Acem, Roma, Arab, Ekrad, Türk ve Mezopotamyanın çok dinli-uluslu yapısı dahil medeniyet sayısı altı olsun, Asur'u katın yediye çıksın, Sumerler sayıyı sekize yükseltsin, Subbaru ile on olsun... Lakin 33 sayısı gerçekten hormonlu bir sayı, enflansyonu hatırlatan bir rakam.

Biz, söyleyeceğimizi kitaplarımızda belirttik, Dicle'ye dair, Medeniyet'e dair. Hatırlatalım dedik, sırası gelince.

"Akdeniz Uygarlığı" denince kaç devlet kaç millet bu tanımlamanın içine girer?

Siz, beylikleri, beş-altı yıllık devlet-beylik egemenliğini "Medeniyet" sayarsanız, yaptığımız araştırmaları kabul etmediğiniz anlamı çıkar ya da şehir hakkında bunu akıl edip, kabul ettirenlerin bir şey bilmediği söz konusu.

Bu şehrin üniversitesi var, yazarları var, araştırmacıları var.

Haydi 33 Medeniyeti kabul ettirdiniz, sözlüklere bakmadan, medeniyetin ne olduğunu araştırmadan.

Haydi Dicle'nin 130 asır aktığını nasıl ispat edeceksiniz?

Benim gibi bildiğinde ısrar eden cahilleri ikna etmek mümkün olmaz.

Esfel Bahçeleri'nin adını doğru yazmadınız, "Diyarbakır Kalesi" dururken "Diyarbakır Surları" dediniz, Mor Hanna'ya Merhali dediniz,  Yedi odalı burca Yedi Kardaş adıyla yalandan efsaneler uydurdunuz, Ustayla Kalfayı burçlardan attırarak intihar ettirdiniz,Şehri serhoş kafayla Dicle'de boğulan gençlere yakılan anlamsız ağıt(!) ile tanıttınız, Üstünde kilise olmayan Kırklar Dağı'nı kutsal ilan ettiniz, yağmaladınız, vs...

Gelin, bunların doğrusunu tartışalım ve belgelerle doğruları ortaya çıkaralım.

Kırklar Dağı Kilisesi'nin fotoğrafını size sunalım, âleme ibret için.

82 Burç dediğiniz kalenin burçlarının bu sayıda olmadığını ispat edelim.

Yedi Kardeş Burcu'nun dinamitle havaya uçurulduğunu iddia edenlere dinamitin icadını ve mucidini tanıtalım.

"Hevsel "  dediğiniz bahçelerin hikâyesini anlatalım.

Evli Beden'in kuş pinine dönme hikâyesini açıklayalım.

Diyarbakır Kalesi'nin neden Çin Seddi ile karşılaştırıldığını, bunun niçin hata olduğunu söyleyelim.

Söylemekle olmuyor, birader. Yazar ve ispatlarsınız okumazlar, gösterirsiniz görmezler, konuşursunuz işitmezler.

Bu şehrin tarihteki itibarına, ihtişamına ne olur, gölge düşürmeyin.

12 Ekim 2016