Ortadoğu’da bu kadar kaosun, çatışmanın olmasının tek nedeni petrol müdür? Petrol önemli bir faktördür ama petrolden zengin başka ülkelerde var dünyada (Rusya,ABD,Çin,İran,Suudi Arabistan,Kanada,Meksika,Brezilya)  Neden o ülkelerde kaotik durumlar yaşanmıyor? O zaman petrol dışında başka faktörlerde vardır.

Dış politika uzmanlarına saygısızlık yapmadan Ortadadoğu’da yaşanan kaotik durumun petrol dışı nedenlerini tartışmak istiyorum.

1) Araplar gerçek anlamda ulus olamadılar. Bilindiği gibi, ulus kapitalist üretimin bir sonucudur. Araplar/Arap Ülkeleri petrolden gelen paralarını sanayi yatırımlarında kullanmadılar. Kapitalizmin en ileri teknolojilerini ürün olarak günlük hayatta kullandılar. Kapitalist ürünleri kullanmak ile kapitalist üretim yapmak sonuçları itibarıyla aynı şeyler değildir. Yani; Araplar/Arap ülkeleri petrolden gelen zenginliklerini sanayi yatırımına dönüştüremedikleri için kapitalistleşemediler ve dolayısı ile ulus olamadılar. Bu ülkelerde toplulukların talepleri ulusal olmaktan çok, aşiretsel ve dinsel temelli olmuştur. Onları zayıf kılan bu durum güçlü ülkeler tarafından kullanılmıştır.

2) Şu anda kaosun olduğu ülkelerin büyük çoğunluğunun eski Sovyet yönetimi ile iyi ilişkileri vardı. Eskiden gelen alışkanlıkla şimdide Rusya ile de iyi ilişkileri sürdürüyorlardı. Bu durum batılı emperyalistleri rahatsız ediyordu ve söz konusu ülkelerin mevcut ilişkileri değiştirilmeliydi. Burada gerekçe yapılacak en önemli faktör diktatörlük olabilirdi.Ama bir şey dikkatlerden kaçmamalı. Bir ülke ne kadar diktayla,dini esaslarla yönetilirse yönetilsin ABD/AB ile sorunsuz ilişkileri varsa, o ülkelerde kaos yaşanmıyor.

Suriye de durum biraz daha karışık. Kimi amaçlarda Rusya ile batılı emperyalistler işbirliği içine girdiler. Nedenini aşağıda tartışalım.

3) Hıristiyan dünyası kendi denetiminde olmayan radikal İslamcıları ülke yönetimlerinde görmek istemiyorlar. Arap/İslam ülkelerinde Hıristiyanların,Musevilerin,seküler yapıların  can güvenliği içinde, sorunsuz yaşayacakları yönetimler arzu etmektedirler.Bunu sağlamak için ülkenin bölünmesi gerekiyorsa bölünmesini (Sudan,Yemen,Libya gibi), darbe yapılması gerekiyorsa darbe yapılmasını (Mısır) desteklemişlerdir.

Suriye işinin “uzamasının” temel nedeni Esad ailesinin geçmişte genel olarak Müslüman olmayan kesimlere yaşam biçimi ve iş anlamında geniş özgürlükler tanımış olmasıdır. Bugün batılı emperyalistlerin (Hıristiyan dünyasının) kaygı duydukları konu, Esad gittikten sonra yerine gelecek yönetimin Müslüman olmayan kesimlere eskisi kadar toleranslı davranıp-davranmayacağı korkusudur. Ufukta henüz böyle bir yönetim göremedikleri için, Hıristiyanlara karşı tutumu denenmiş olan Esad’ı tam olarak gözden çıkaramıyorlar. Bütün dünyanın karşı olduğunu ve ona karşı savaştığını söylediği IŞID’ın neden bitirilmediğini de anlamak mümkün hale geliyor. Bir taraftan IŞID yaşatılarak “cehennem” gösteriliyor, diğer taraftan “sıtmaya” (Esad) razı etmeye çalışılıyor.

Ortadoğu’daki sorun sarmalına bir de bu açıdan bakılamaz mı?