“ Birey” olup özgür mü olacağız, biat edip birilerinin askeri mi olacağız? Bizim coğrafyamızda ve kültürümüzde birilerinin “askeri olma “ ağır basmaktadır. Bu bir parti olabilir, cemaat olabilir, tarikat olabilir, ağa- olabilir. Çevremize baktığımızda bunu çok net görebiliriz. Kimileri çıkıp “ falanın askerleriyiz” diyor, birileri de ilişkisini Mevlana-Şems ilişkisine benzetiyor vb.

Biat etmek, asker olmak kendi aklıyla hareket etmeyi, soru sormayı, irdelemeyi ret eder. Oysa “birey” olmak bir disiplin içinde aklını kullanmaktır…Yani; “birey” olmak özgürlüktür. Bireysellik “biz” bilincine engel değildir. Aksine “biz” bilinci, “ben” bilinci gelişmiş bireylerden oluşuyor ise daha nitelikli hale gelir. Baskı, şiddet, güç, moda vb. durumlar “birey” olmanın önünde önemli engellerdir. Böylesi olguların etkisinde kalanların kendi düşünceleri yoktur ve kendilerini değiştiremezler. “Birey” kendini ve çevresini değiştiren özelliğe sahiptir. Şurası bir gerçek: Değişim, değişen ve değiştiren den bağımsız değildir. Edilgen kişilerden değişimin öznesi olmalarını beklememek gerekir. Peki, her değişimi olumlu görmek mümkün mü? Biri ağaç dikiyor, biri kesiyor? Kriter şu: Değiştiren ile değişen arasında uyum var ise, olguyu ileriye dönük, insan ve çevreye faydalı olarak değerlendirebiliriz.

Bireyselleştikçe aklımıza güvenip aklımızla hareket etme yetilerimiz artacak, bu da sorumluluklarımızı artıracaktır. Sorumluluklarımız arttıkça, hak taleplerimizde artacaktır. Bu durum insanlığın, çevrenin, demokrasinin, insan haklarının gelişimini sağlayacaktır.