Şükür, nimetlerin tamamının Allah ait olduğu kalben anlamak, aklen bilmek, lisanen itiraf etmek, fiilen o nimetleri yerinde kullanmaktır. Helalinden kazanmak, helal yerlerde, hayır ve hasenatta harcamak, organları yaradılış amaçlarına uygun olarak kullanmaktır. Bu bağlamda gözleri harama bakmaktan, kulakları haram dinlemekten  ( gıybet, yalan, iftira v.s), kalbi nifaktan ( riya, şirk, kibir v.s) korumak diline, eline sahip olmak zikredilebilir.

Esasen kişinin küfrünün de şükrünün de karşılığı kendisine aittir. Nitekim ayet-i kerimede: ‘Şükreden ancak kendisi için şükretmiş olur, nankörlük eden bilsin ki Allah müstağnidir. Her türlü övgüye layıktır.’ (Lokman-12) Gerçek şu ki müminler varlıkta da yoklukta da şükür ve sabırla hareket ederler. Hadis-i şerifte: ‘Müminin durumu hayret vericidir. Her hali kendisi için hayırlıdır. Sevinçli bir durumda olduğu zaman şükreder. Bu hal onun için hayırlı olur. Sıkıntılı bir durumda olduğu zaman sabreder. Bu halde onun için hayırlı olur. Müminlerden başkası için böyle bir şey yoktur.’

Allah indinde muteber olan insanın davranışlarıdır. Nitekim hadis-i kutside: ‘’Ey kullarım hakkınızda itibar ettiğim şey amellerinizdir. Öyle ise kim bir hayır işlemeye muvaffak olursa bundan dolayı Allah’a şükretsin. Kimde hayrın dışında bir amel işlerse bundan dolayı nefsini suçlasın. Çünkü iyi bilin ki hayır Allah’tan, şer nefistendir.’’

Yüce Allah’a şükredici olmanın bir tezahürü de takvadır. Takva; korkma, sakınma, Allah korkusu ile günahları terk etmek, Allah’ın emir ve yasaklarına titizlikle riayet etmektir. Hayatın her anını Allah’ı görüyormuş gibi yaşamaktır. İman edip, şirkten korunmaktır. Bütün hayırların kaynağıdır ve üç boyutludur.

İnsanın kendi nefsi ile vicdanı arasında ki takva; nefsin hakkını verip, hazzından kaçınmaktır. Mesela yiyip içmekte nefsin hakkı, tüm bunların ifratında ise nefsin hazzı vardır. Mümine yakışan: ‘Yiyin için israf etmeyin.’ emirine itaattir. Sahip olduğu nimetleri amaçlarına uygun olarak kullanmaktır. Bu hususta adil olmaktır. Böylece günahların vicdanları paslandırmasının önüne geçmektir. Nitekim: ‘Ey iman edeneler Allahtan korkun ve doğru söz söyleyin.’(Ahzab-71) ‘’Gücünüz yettiğince Allah’tan korkun.’’ (64/16) ayeti kerimeleri önemli birer beyandır.

İnsanın diğer insanlarla kendisi arasındaki takva; insanın hükmünde adil olmasıdır. Hakkı savunması, hukuka saygılı olmasıdır. Yüce Allah’ın kendilerine kitap verilenlere: ‘Allah’tan korkun.’ (NİSA-131) hitabı bu bağlamda önemli bir ikazdır.

İnsanın kendisi ile Allah arasındaki takva imandır. İmanından emin olma ve kendisinden emin olunma halidir. İnandığı gibi yaşama erdemidir.

İnsan takva sahibi olmakla kendisini Allah’ın huzuruna çıkmaya hazırlamış olur. Ölüm anında melekler insana Allah’ın rahmetinin ve mağfiretinin müjdesini iletirler. Bu yüzden takva sahibi olan mümin Allah’a kavuşmayı. Allah’ta onu kendi huzuruna olmayı sever.

Dünyaya dalıp, ahireti unutan kul, ölüm anında Allah’ın azabı ile korkutulur. Ahiretteki yeri kendisine ayan olur. Bu sebeple o kul huzura çıkmak istemez. Allah’ta onu rahmetinden uzaklaştırır. Azabına yaklaştırır. Nitekim: ‘Öyle ise siz beni ( itaatle, ibadetle) anın, bende sizi ( sevap ile mağfiret ile) anayım. Bir de bana şükredin. Bana nankörlük etmeyin.’ ayet-i kerimesi bu hususta önemli bir uyarıdır.

Şükredici olmanın bir tezahürü de bütün nimetlerin sahibi olan Allah’a hamd etmektir. Hamd, övme, iyilikle ve üstünlükle niteleme en yüksek sevgi ve tazimle Allah yönetilen övgü, kalbi sevgi, Allah’ı tenzih etmektir, kulun Allahtan razı olduğunun ifadesidir. Bu sebeple peygamber efendimiz (s.a.v) bir hadisi şerifte: ‘Hamd şükrün başıdır. Allah’a hamd etmeyen O’na şükretmiş olmaz.’ buyurmaktadır. Hamt tamamen Allah’a aittir.