Her ne kadar mantık ve bilimsellikten uzak bir yaklaşımla zaman zaman bilinmeyen dil olarak lanse edilmeye çalışılsa da;  Kürt dili, eski Mezopotamya ve Ortadoğu’da yaşayan, gelişen, yayılan ve güçlenen, kimi dilbilimci ve araştırmacılarına göre dört, bazılarına göre ise sekiz lehçesi olan, Ortadoğu’nun dördüncü büyük dilidir.

Örneğin, günümüze kadar gelmiş 11. yüzyılda Hemedan bölgesine ait yazılı Kürt edebiyatı, bin yıla varan köklü bir geleneğe sahiptir. Bilakis bilinmeyen veya algılanmayan denilen bu dile ait Yazılı edebiyat, Ortadoğu coğrafyasındaki birçok ulusun yazılı edebiyatlarından daha erken dönemde ortaya çıkmıştır denilebilir..

Evet; Kürtçe, hem Ortadoğu’da hem de Yakın Asya’da, Arapça, Farsça ve Türkçeden sonra en çok konuşulan dildir. Kürtçe, Hint-Avrupa dil grubuna girer. Yani Türkçe gibi Ural-Altay dil grubuna dahil değildir. Bu yüzdendir ki Türkçeyle değil  Farsçayla akrabalığı vardır.

Kürtçenin sözlü kültürünün çok zengin olması onu sözü edilen Hint-Avrupa dil grubunun karakteristik yapısını hep korumasını sağlamıştır. Kürtçenin kendine özgü zengin kelime dağarcığı, fonolojisi, morfolojisi ve dilbilgisi kuralları tüm dillerde olduğu gibi karakteristiktir.

Klasik dönem yazılı Kürt edebiyatına ait yüzlerce Kürtçe edebi eser bilimsel veriler olarak günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. El yazması bu eserler Avrupa'da birçok kütüphane ve müzede özenle korunmaktadır.

Ortaçağ boyunca Kürt edebiyatçı ve şairler tarafından üretilen edebi eserlerin Kürtlere komşu milletlerce üretilen edebiyattan geri olmadığı klasik dönem Kürt edebiyatçı ve yazarlarca ifade edildiği gibi, günümüzde de Klasik Kürt edebiyatı alanında çalışan her araştırmacı ve akademisyen tarafından da dile getirilmektedir

Yazılı Kürt Edebiyatı çeşitli dönemlere ayrılabilir. Bu dönemleri tarihsel süreçleri ile şu şekilde sıralayabiliriz.

I. Dönem (Başlangıçtan 14. Yüzyıla Kadar)

II. Dönem (14. – 18. Yüzyıl)

III. Dönem (19. Yüzyılın Birinci Yarısı / 1801 – 1850)

IV. Dönem (19. Yüzyılın İkinci Yarısı / 1851 – 1914)

V. Dönem (İki Dünya Savaşı arası / 1914 – 1945)

VI. Dönem (1945 – 1975)

VII. Dönem (1975 – 1980)

VIII. Dönem (1980 – 1990)

IX. Dönem (1990 – 2000)

X. Dönem (2000 – 2010)

XI. Dönem (2010 Sonrası)

Kürt Yazılı edebiyatı, toplumsal, siyasi, kültürel, çevresel ve dini/mezhepsel kişi, olay, olgu ve savaşların yarattığı etkilerle gelişim seyri izlemiştir. Her dönem, belirgin özelliği, dönemi temsil eden edebi şahsiyetler ve eserlerin niteliği ile belirlenmiştir.

Tüm bu tarihsel dönemler ayrı bir yazı ve araştırma konusudur.

Aynı zamanda Ortadoğu, Mezopotamya ve Anadolu’daki halklara karşı, etnik hâkimiyet, kültürel egemenlik ve dilsel asimilasyon sisteminin kavramlaştırma yönünü ilk dile getiren Baba Tahirê Uryan’ın; “Emseytu kurdiyyen, esbehtû erebiyyen!” (Kürt olarak uyudum, Arap olarak uyandım) sözü çok önemlidir. Bu söz ile ortadoğuda kürt dil ve edebiyatının farklı kültürlerce asimilasyonuna işaret edilmektedir.

Yazılı Kürt edebiyatı, komşu Fars, Arap ve Türk edebiyatları ile Senkronik bir gelişme göstermiştir. Bundandır ki klasik Kürt edebiyatının zirve isimlerinden, Kürt mir ve hükümdarlarının muktedirlik zamanlarının saray ve patronaj şairi Mela-yi Cizîrî dönemin edebiyat merkezi olan Fars edebiyatı şahsında onun efsanevi şairi Hafız-i Şirazi’ye meydan okuyabilecek derecede ileri bir edebi, ilmi ve kültürel bilgiye sahipti

Klasik dönem yazılı Kürt edebiyatı, bu dönemdeki genel yazılı edebiyatın temel ortak özelliklerini yansıtmaktadır. Bu edebiyat, her şeyden önce bir şehir edebiyatı özelliğini taşır. Aynı zamanda -dönemin siyasi ve politik ilişkilerinden dolayı Bir saray edebiyatıdır ve yazılı bir edebiyattır.

Siyasal otoritelerin dönemin şair ve yazarlarını koruma ve onurlandırmalarına karşın, şair ve yazarların da bu otoritelere eserlerini sunup onlara ithaf etmeyi ifade eden patronaj sistemi, söz konusu bu yazılı Kürt edebiyatının oluşum kaynaklarından birini teşkil etmektedir. Cizre, Bazid, Hizan, Amedî/İmadiye, Hakkâri gibi orta çağda Kürt hükümetlerine başkentlik yapmış şehirlerde yetişen ve eserleri günümüze kadar gelmeyi başarmış onlarca Kürt şair ve yazar, söz konusu bu dönemin ürünüdür. (DEVAM EDECEK)