Evet, değerli dostlar kaldığımız yerden hikâyemize devam edelim. Adam evladının başına gelenden bihaber, yılanla anlaştığı dostluluğun gereği olarak yine her zamanki saatte sütü yuvanın girişine bırakıp yılanın çıkmasını beklemiş. Yılan sütün kokusunu almış ama dün yaşadığı olaydan dolayı da bir sürü korku, endişe ve tereddüt duymasına rağmen, geçmiş günlerde yaşanılan iyiliklerin ve güzelliklerin hatırına ne olursa olsun deyip yuvasından dışarıya çıkmış. Yılan yuvadan çıktıktan sonra olup biteni anlamış, anlamış anlamsına ama söyleyecek bir şey bulamamış. Adam yılana ölen kişinin oğlu olduğunu, bu yaşananlardan dolayı yılanı suçlamadığını ve yaşanan bu acı olaylara rağmen isterse yine her gün sütünü getirip altını almayı teklif etmiş. Yılan zehirleyerek öldürdüğü kişinin adamın oğlu olduğunu örgenince hem çok üzülmüş hem de korkmuş ve adama artık dostluğumuz bitti; “BENDE BU KUYRUK YARASI SENDE DE BU EVLAT ACISI VARKEN BİZ DOST KALAMAYIZ!” demiş.                               

Bu kıssayı anlatmamızdaki maksat, evet M. Ali Paşa bir Osmanlı Valisi ve Paşasıydı, sonra kendisine verilen sözler yerine getirilmeyince isyan etti ve Osmanlı Devleti tarafından “ Asi” ilan edildi. Artık, ne Padişah II. Mahmut Valisine-Paşasına güveniyordu ne de Vali-Paşa Padişahına güveniyordu… Güven öyle bir şeydir ki, “Ölüm!” gibi gitti mi bir daha asla geri gelmez… II. Mahmut ile M. Ali Paşa arasında ki güven bir daha asla geri gelmeyecek şekilde gitmişti ve geri dönüşü imkânsız gibiydi… II. Mahmut ile M. Ali Paşa arasındaki güvensizlik, adam ile yılanın güvensizliğinden çok ama çok daha büyüktü... II. Mahmut saltanatın ve dolaysıyla devletin içerisinde bulunduğu vahim durumdan bir an önce kurtulmak için, İstanbul’da bulunan Rus elçisi Kont Orlof’a karşılıklı tecavüzi ve tedafüi (saldırı-savunma) amaçlı bir ittifak teklif etti. Ruslar bu teklifi memnuniyetle kabul ettiler. 8 Temmuz 1833 tarihinde, Osmanlı Devleri ile Ruslar arasında , “Hünkâr İskelesi “  ittifak Antlaşması imzalandı. II. Mahmut’un bu anlaşmayı yapmasındaki mantık ve maksat; M. Ali Paşa’nın olası ikinci taarruzlarından korunmak, İngiltere, Fransa ve Rusya arasında ki rekabeti artırarak bir denge oluşturmak ve denge ile Osmanlı Devleti’nin menfaatlerini korumaktı.

Hünkâr İskelesi Antlaşması’na göre;                                                                                                                                   

1-) İki devlet, huzur ve güvenlikleri için birbirine yardım edeceklerdir.                                                           

   2-)Hadiseler, yardım isteyecek şekilde gelişirse, Rusya, Osmanlı Devleti’nin istediği miktarda yardım edecektir.

3-) Yardım isteyen taraf, gelen kuvvetlerin masraflarını ödeyecektir.  

4) Anlaşma 8 sene yürürlükte kalacaktır.  Devletler arasında yapılan anlaşmalarda, bir resmi metin olunur ve alenen duyurulur, bir de sadece iki devlet arasında bilinen, alenen duyurulmayan gizli maddeleri olur.  

5-) Hünkâr anlaşmasının gizli maddesi ise; Türkiye, Rusya’nın yaptığı yardımlara karşılığında, BOĞAZLARI RUS TİCARET VE SAVAŞ GEMİLERİNE AÇACAK, DİGER DEVLETLERİN GEMİLERİNE KAPALI BULUNDURACAKTIR. 

Rusya’nın yıllardır, en çok arzuladığı ama bir türlü yapamadığı,  Osmanlı Devletini himayesi altına alma siyasetini Hünkar İskelesi sözleşmesini imzalaması ile kısmen de olsa emeline ulaşmış oluyordu. Rusya, Avrupa Devletlerinden biriyle savaşırsa, Osmanlı Devleti müttefiki Rusya’nın donanmasını Boğazlardan geçirecek, diğer devletlerin donanmasını geçirmeyecektir. Rusya İstanbul ve Çanakkale boğazlarında ki ulaşım sirkülasyonunu 

(-özelliklede askeri-) istediği şekilde kendini güvenceye almakla Karadeniz’ i kapalı bir deniz haline getirip, güvenliğini bir yerde garanti altına alıyordu. Boğazlar üzerinden istediği zaman sıcak sulara, Ak Denize ve oradan da dünyaya daha rahat açılabilme imkânlarına kavuşacak, “Şark Meselesi”ni kendi menfaatlerine uygun bir şekilde müdahale etme imkânı elde ediyordu.  Rusya ile Osmanlı Devleti arasında yapılan Hünkâr İskelesi sözleşmesinin gizli maddeleri önceleri pek anlaşılmadı, sonradan bir Paşa’sının hakkından bile gelemediği için Rusya’dan yardım isteyen Osmanlı Devletinin, olası bir savaşta Rusya’ya yardım etmesi gibi bir durumun mümkün ötesinde imkânsız olduğunu bilen İngilizler ve Fransızlar, sözleşmede gizli bir maddenin bulunduğunu, bunun da muhtemelen  “BOĞAZLAR’ A “ ait olduğuna isimleri gibi emindiler. Bu sebeple; Hünkâr İskele sözleşmesini protesto ederek, sözleşmenin Boğazlar’ a ait hükümlerini tanımayacaklarını ilan etiller.

 İşte, 187 yıl önce, Rusya’nın siyasi, politik ve ekonomik emelleri, amaçları ne idiyse, 2020 de ki emel ve amaçları da anlamda aynıdır. Boğazlar üzerinden sıcak sulara, Ak Denize inmek ve oradan da dünyaya açılmak… Bugün de zaman zaman çıkarlarımız birleştiği için ittifak etiğimiz, zaman zaman ise çıkarlarımız çeliştiği karşı karşıya geldiğimiz Rusya yine aynı Rusya’dır. Suriye, Libya, Irak, Ukrayna, Kırım, Kıbrıs, Boğazlar,  Balkanlar, Rumeli… vs yerlerde zaman zaman karşı karşıya geliyoruz, zaman zaman ise müttefik olup ittifak ediyoruz…

Suriye meselesinde, Türkiye, Rusya ve İran’ın birlikte yaptığı Soçi mutabakatı, ES 400’ler, Libya’daki durum, Ak Deniz-Kara Denizdeki kıta sahanlıkları, Enerji boru hattı, Nükleer Santraller… vs    ABD, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalyan… vs ülkelerin de Rusya’dan pek de farkları yoktur. Onların da amaçları da aynıdır, daha doğrusu her ne kadar söylem ve ritüeller farklı olsa da, aslında bütün devletler için geçerli olan tek şey; ÇIKAR VE MENFAATTIR…

Devletlerarası ilişkilerde hak, hukuk ve adaletin yerine her zaman, menfaat ve çıkar birlikteliği ön planda olmuştur… Devam edecek. Selam ve dua ile.

İhsan Yaşar.