Şehirler hakkında özlü bilgileri, kısa yoldan gezi rehberlerinden öğrenmek mümkündür. Bu amaçla yazılmış gezi rehberlerini şehir şehir bir araya getirmeye çaba harcadık.

Şehir araştırmalarımızı daha önce bir şehir üzerinden yürütmüş ve konu hakkında on iki kitap kaleme almıştık.

Zaman içinde şehir gezi rehberlerine baktığımızda gelişigüzel yazılmış rehberlerde (bilgide ve  kronolojide olmak üzere) birçok yanlışlıkların olduğunu tespit ettik.

Bir rehberdeki yanlış bilgilerin sistematik biçimde 'kopyala- yapıştır' usulüyle doğruluğu sorgulamadan diğer rehberlere yansıdığını gördük.

Tarihteki bilgilerin yanlışlığını, coğrafi bilgilerin hatalı olanlarını bir araya getirdiğimizde ortaya çıkacak çalışmanın, bir gezi rehberi 120 sayfa düşünülürse 600 Sayfalık bir kitabın ortaya çıkması kaçınılmazdır.

Gerek Belediyeler'le Valilikler'in yanında  Kültür ve  Turizm Müdürlükleri'yle ilgili Bakanlıklar'ın yayınlarında ortak hatalar, yeni yanlışlıklar şehri bilmeyenlere kolaylık(?) sağlasa dahi, bu yayınları esas alan gezi rehberleri şehri tanıttıkları kişilere tanıtımlarında büyük çamlar devirmede oldukça mahirdir.

Yakın zamanda gerçekleşen bir sempozyumda bildirimizde bir şehir üzerinden gezi rehberlerindeki yanlışlıkların kaynak eserlere ve makalelere nasıl etki ettiği sayfa sayfa açıklandı, tespit edildi.

" Fırat Nehri" denince Şanlıurfa akla gelir, " Dicle" denince Diyarbakır...

Diyarbakır Kalesinin yanıbaşındaki nehre "Fırat Nehri" diyen bir gezgin düşünülemez. Lâkin bu ifade, bir yayınevinin üç kitabında, yayınında tekrar ediliyorsa diğer şehir konulu yayınlarına tedbirli bakmayı gerekli kılar.

Diyarbakır'da yayınlanmış bir kaç gezi rehberinde

1091'de vefat eden bir hükümdarın, 1286'da yapılan kale burcunun inşâ edeni olarak gösterilmesi oldukça ilginçtir.

Doğrusu bu burcu yaptıran kişi doğrudur da tarihteki vefat ile

1286 rakamı arasında tezat teville ortadan kaldırılıp rafa kaldırılacak gibi değil.

Selçuklu Devletinin bir Camiî, 15. Yüzyılda yaptığını ifade hangi aklı buharlaştırmaz?

Ashab-ı Kehf'in harita üzerinde Lice yerine Kulp'ta gösterilmesini hangi akıl kabul eder?

Bu sempozyum bildirisini sunduktan sonra  oldukça sorulara muhattab olduk, konuyu makale şeklinde okurlarımıza  sunacağız, yakında. Belki bir hafta sürecek yazı dizisi olabilir, bu tespitler.

Bu gezi rehberlerini bir araya getirdiğimiz şehirde durum böyle iken diğer şehirlerde ahval nedir?

Sanırız farklılık arz etmiyordur...

Bir gezi rehberinde 50-60 hata görülüyorsa ve bu güne kadar konu ele alınmıyorsa bu rehberlerde yer alan bilgiler ya okunmuyor ya da biz yanlışız.

Bir şehri tanıtırken, bir gezi rehberini kopyala ve yapıştır tekniğiyle hazırlarsanız ne demeli?

Kurumlar ya da kuruluşlar kim mi?

Diyarbakır'da yayınlanan tüm gezi rehberleri mevcut.

Bir toplantı olsaydı, her birini kurum yetkilisi ile ele alır, hataları ve bilgi yanlışlıklarını ifade ederdik.

Gelin görün ki görüştüğümüz kimileri, bir önceki rehberleri esas aldıklarını, söze bu savunmayla başlar, suçlamada bulunur halde masada bize neden yardımcı olmadıklarını ifade eder.

Mühür kimdeyse Süleyman odur.

Resmiyette yetkisi olmayan,  sadece işi araştırma olan ve bilgisini herkesle paylaşan biri, daha ne yapabilir?

Biz, tespitlerimizi yazıya dökerken, kimseler bizi kibir ve riya abidesi göstermesin.

Biz, bu şehirlerle ilgili kırk yıldır çaba harcamaktayız, kimse ya da kimselerden bir beklenti içinde olmadık.

Her zaman ihtiyaç duyduğumuz şehir konulu ortak noktalarda uzlaşma, maalesef mevkiî ve makam farklılığı ve baz alınan kaynaklar sebebiyle sağlanmaktan uzak.

Malabadî Köprüsü, bu gezi rehberlerinde, "Batman Köprüsü" olarak gösteriliyorsa yetkililerle ne konuşulabilir?

"Ulu Cami, katedraldir, kilisedir."  diyene ne denilebilir?

Biz, bu konu hakkında uzunca bir makale hazırlayıp, herkesle paylaşalım.

İsteyen istediği bilgiye, kaynağıyla ulaşsın.

Öncesinden GAP Şehir Dergisinde yayınlanan bir kitabın Diyarbakır tanıtım sayfalarındaki  fecaati konu alan makalemizi sunalım.

Denebilir ki bunlar yanlış.

İşte bu kitabın kaynak aldığı kitaplar, bu gezi rehberleridir.

Mesele özetle budur, Değerli Okur!