Övgü/ödül doğru kullanılmadığında çocuğa geçen hafta bahsettiğim zararları

vermektedir. Bu nedenle övgü/ödül doğru ve yerinde kullanılmalıdır.

Ödül/övgünün doğru kullanımı şöyledir:

İlk olarak ödül/övgü davranıştan önce söylenmemeli, davranıştan sonra

verilmelidir. Bir çocuğa “Dişlerini fırçalarsan sana şunu veririm.” demek doğru

değildir. Çünkü bu şekilde ödül önceden beyan edilmiş olur ve çocuğa zarar

verir. Bunun yerine çocuğun dişlerini fırçaladığı anlar yakalanıp sonrasında

ödüllendirildiğinde bu ödül motive edici olur. Aynı şekilde çocuğun kardeşi ile

iyi geçindiği anlar yakalanıp ara ara takdir edilirse bu ödül çocuğu motive eder.

Ancak “Kardeşinle iyi geçinirsen yarın parka gideceğiz.” denildiğinde bu ödül

zarar verici olacaktır.

İkincisi, davranıştan sonra verilen ödül, her doğru davranıştan sonra

verilmemelidir. Örneğin her diş fırçalamanın ardından küçük sürprizler vermek

doğru değildir. Bazı diş fırçalama sonralarında, rastgele bir seçim yaparak

ödüllendirmek daha doğrudur. Çocuğun kardeşi ile iyi geçindiği tüm anlar değil,

bazı anlar rastgele ödüllendirilmelidir. Üçüncüsü, övgü genelde çocuğun kişiliğine değil performansına

yönlendirilmelidir. “Harikasın, çok iyisin, zekisin” demek yerine “Bu resim harika

olmuş”, “Odanı çok iyi toplamışsın”, “Bu davranışın çok zekiceydi” demek

arasında fark vardır. İlk cümleler çocuğun kişiliğine vurgu yaparken ikinci

cümleler yaptığı işe, çabasına vurgu yapmaktadır. Yoğun şekilde kişiliğe yapılan

övgüler narsizme kadar gidebilmektedir. Bu nedenle çocuğun kişiliğini övmek

yerine çabasını övmek gerekir.

Çocuk yaptığı bir çalışmayı değerlendirmeniz için size getirdiğinde, kendi

övgünüzü sunmadan önce, çocuğun düşüncesini almak daha doğrudur. “Annebaba, resmim nasıl olmuş?” diyen çocuğunuza “Çok güzel olmuş” demeden

önce “Sen bu konuda ne düşünüyorsun?” diyerek çocuğun içsel süreçlerini

harekete geçirmek faydalıdır. Çocuğun kendi düşüncesi alındıktan

sonra,ebeveynler kendi fikirlerini söyleyebilirler.

Yine resim örneğinden devam edecek olursak, övgüyü genel olarak değil de

detaylandırılmış yapmak çocuğun övülen alandaki becerilerini geliştirir. “Annebaba, resmim nasıl olmuş?” diyen çocuğunuza “Çok güzel olmuş.” demek yerine

“Burada renkleri çok iyi kullanmışsın.”Ya da “Simetri, tonlama, kağıt kullanımın

çok başarılı.” gibi detayı övgüler vermek çocukların neyi daha güzel yaptıklarını

fark etmelerini ve geliştirmelerini sağlayacaktır.

Özetle, ödül/övgü çocuk eğitiminde kullanılan bir yöntemdir ama doğru

kullanılmadığında ya da çok sık kullanıldığında çocuklara zarar verebilmektedir.

Aileler ve eğitimciler ödül/övgüyü bilinçli şekilde kullandıklarında,çocuklarda

olumlu davranış değişikliklerigörmek daha kolay olacaktır.

Psikolog/Aile Danışmanı Cansu Fidan