Son günlerde gündem haline gelmiş herkesin birer seneryalist gibi bilim kurguda çığır açacak hikâyeler ile süslediği ve bazı dijital yorumcuların evlenip boşanan ünlüler gibi gündemde kalmak için bilinçli bir şekilde saçmaladığı Metaverse tartışmalarına noktayı koyma vakti geldi sanırım.

Öncelikle bizim yeni duyduğumuz Metaverse neymiş bakalım.

Metaverse aslında ilk olarak 1992 yılında yayınlanan Snow Crash adlı kitapta geçiyor. Bu kitaptaki Metaverse tanımı avatarlar yani sanal kişilerin yaşadığı bir evreni tasvir etmek için kullanılan bir kelime. Tartışmalara bakılırsa aradan geçen 30 yıl boyunca kimsenin bu kelimeye pekte dikkat ettiği söylenemez de, ta ki Facebook un kurucusu Mark Zuckerberg’in Metaverseyi Facebook, İnstagram ve Whatsapp üçlüsünü tek bir platformda topladığı meta şirketinin tanıtım toplantısında dile getirinceye kadar. 

Mantık çerçevesinde yorum yapanları tenzih ederek söylüyorum güncel konulara vakıf takipçilerim bilirler. Ortalıkta bugün ne saçmalasam diye dolaşan malum teknoloji yorumcularına işte o gün aylardır süregelen tabiri caiz ise ekmek çıktı diyebilirim. 

Matrix filmini dahi izlememiş sanat fakirlerinin anlatımıyla; yok paralel evren, yok ışınlanma, yok oraya buraya çip takmalar, beyin nakli, dolaptaki salatalıkların sayısı vs. vs. okudukça güldüren teoriler bu yönde olsa da malum arkadaşlara üzülecekleri bir haber vermek istiyorum

Öyle bir dünya yok..

Metaverse aslında gerçek dünyayı teknolojik aletlerle dijital dünyaya taşıyan bazı oyunlardan kurgulanmış dönemimizin sanal gerçeklik akımına yeni bir evre kazandıran web tabanlı bir platform. Örnek verecek olursak 2000 lerin oyun akımı olan Daliy Kitten diğer bir deyiş ile Konuşan Tomtom oyunundaki gibi bir sanal kişilik (avatar) kurgulanması. Bu defa ki olay oluşturulan sanal karakterin kendimizle özdeştirilmesi durumu. Kendi oyun kedisi ile evlenen Japon haberini hatırlayanlar bir döneme damga vuran Avatar filmini de hatırlarlar. Yalnız buradaki olay avatar filmindeki gibi veya Matrix filmindeki gibi gerçek bir kişilik değil. Günümüzün oyun akımları; metin2, minecraft, bubg tarzı oyunlardaki gibi oluşturulan sanal bir kişilik ile dijital dünyada görev yaparak hem sanal para kazanıp alışveriş yapmayı hem de level atlayacağı bir durumdan ziyade Metaverse; evde oturduğunuz halde bir sanal gerçeklik gözlüğü yardımıyla kendi kurguladığınız bir ortamda bir başka arkadaşınızla bir cafede oturup konuşmaktan ötesi değil. 

Facebook un bahsettiği Metaverse tanımının kısaltılması meta olayı nedir dersek. Meta; Metaverse teknolojisinin inşa edileceği alana verilen isim ve meta dünyasına girmek için kullanılan sanal gözlüklere de yine Facebook'u ürettiği Oculus deniliyor.

Hadi biraz daha ileri gidelim BabyStars oyunundaki gibi gerçek paralar ile ev alıp ve tekrar gerçek paralar ile ev eşyaları almak. Belki de arkadaşlarınızı temassız bir ortamda dijital evinizde ağırlamak. Whatsapp da toplu görüşme gibi bahsettiğimiz kendi sanal kişiliğimiz ile kurguladığımız avatarlarımızı bahsi gecen meta evreninde bir araya getirip yanyana konuşmak. Hal böyle iken Metaverse yi bizim diyanet işleri başkanlığı çok daha önceleri yaptığını söyleyebiliriz nitekim bazı camilerin fotonom tekniği ile üç boyutlu gezmeyi bize sağlamıştı. Pandemi döneminde bazı bankalar müşterileri ile kameralı görüşme sağladığını da hatırlarsak, en fazla Ray-Tracing teknolojisi gibi nesneyi bir yerden yapay zeka, ışık ve grafik modülleri ile başka bir yere ışınlamak yerine bir sanal gerçeklik gözlüğü vasıtasıyla karşılıklı oturma kurgusu olabilir. Aksi durumda yürümek koşmak eylemleri için eve bir koşu bandı almak gerekecek ve sadece ileriye doğru yürünebilecektir. Bu yapay zekada gerçek-mantık kavramıdır.

Facebook un dünyasından örnek vermek gerekirse pokemon go oyunundaki gibi oluşturulan sanal gerçeklik mantalitesi. Hatırlayanlar bilirler mobil cihazlarla verilen konuma gidip sanal gerçeklik oluşturularak telefon ekranından yansıtılan bizim orda olduğunu sandığımız ama aslında olmayan pokemonları yakalamaya çalışmak bu akımı harmanlayıp kendi reklam dünyasına çok kolay bir şekilde taşıyan Turkcell’in ‘’hediye konumu’’ da bu işin öncülerinden dersek kim itiraz edebilir ki? Metaverse teknolojisi insansız hava araçlarından tutunda ülkemizin ürettiği sihalara bile entegre edilmiş kullanıcısının yerde ve aracı istediği gibi hareket ettiren ve hatta gerçekliği daha da arttırılmış savaş eğitimlerinde yıllardır kullanılıyor dersek yalan olur mu? 

Anlayacağınız o ki birileri her ne kadarda bu tartışmalardan kendi hayal gücünü öne serip ruhumuzla yaratılan duyu kavramlarını unutup sanal tat almayı hayal ediyorsa bu onun reel dünyası. Lakın teknolojik çağın dijital uyanıkları ‘’cennetin tapusunu satmak’’ deyimini sanal dünyaya entegre edip sanal topraklar, sanal evler, sanal eşyalar ve sanal dostluklar kurup, günümüzün teknolojik kalabalığını daha da perçinleyip reel yalnızlığı arttırırken cebinizdeki paralarıda yıllardır var olan bir sanal gerçeklik gözlüğü ile almayı hedefliyor. 

Görülen o ki yeni Çiftlik Bank haberleri duymaya yakınız..