Günümüzdede iç anadoluda ve hozat Tunceli bölgesinde adı Rutan olarak anılan köyler ve bölgeler halen mevcuttur.

Mermer ve Terkan  bölgesine yerleşmiş olan bu kabile, yerleştikleri bölgeye Rutan ismini vererek (günümüzdede halen o bölgeye Rutan bölgesi denilmektedir.)  sosyal anlamda bölgede en etkin ve en saygın kabile olmuş.özellikle bölgedeki toplumsal anlaşmazlıklarda ve siyasi sorunlarda güçlü bir adalet unsuru olmuşlardır..

Yukarıda değindiğimiz olaya gelince…

Bölgede en az yirmi  köye sahip olan, ”Çıplak Heso”adında, bir mir yaşamaktaydı Bu mirin özelliği, yılda bir defa ilkbahar mevsiminde kendi köylerinin bulunduğu alanları gezer ve bu gezme esnasında yapılan düğünlere katılır.gözüne kestirdiği hangi kız yada kadın olursa olsun kendisine alırdı. Bu olay sürekli devam etmekteydi.

Her ne olduysa yıllarca Rutan aşiretinden çekindiği için Rutan ların  yaşadığı köylere gitmeyen  Mir Çıplak haso ,Yine öyle bir gezi esnasında yanında bulunanlara  gezilerine Rutan köyünü de dâhil etmesini talep eder. Yanında bulunanlar bunun yanlış bir karar olduğunu söyleselerde Mir i ikna edemezler.

Bunun üzerine mir ve adamları, gezisi içerisine dâhil ettiği Rutan ların  köyüne giderler,gittiği esnada Köyde Rutan ların (Dawudê Kalo) kabilesinin bir düğünü vardır.

Mir, bu düğüne gider ve düğünde Dawudı kalo kabilesinden olan gelini görür ve gözünü bu gelinden alıkoyamaz. Herkes Mirlerinin bu geziyi de burada bitirdiğini anlamıştır. yemekler yenilir, düğün şenliği biter sabahleyin mirlerinin bu  isteği kabile reisi Dawudı kalo ya  iletilir, kabile reisi Dawudı kalo mir in bu isteğini o an retetmenin tüm aşiret erkeklerinin mirin adamları tarafından hemen orda öldürülmesi demek olacağını bildiğinden,daha önce yaptıkları plan gereği teklifi kabul eder gözükür. ancak gelini mir e vermeleri için  kendilerine bir gün daha zaman vermelerini bu süre zarfında misafir olarak yanlarında kalmalarını ve gelinlerinin Hazırlıklarını ve bazı isteklerini karşıladıktan sonra kendilerine vereceklerini söylerler.Mir ve adamları teklifi kabul eder.

Gece olunca Dawudı kalo; Aşiretine mensup tüm çocuk,kadın ve yaşlıları gizlice köyden çıkarır ve Diyarbakır yönüne doğru gitmelerini, sabaha doğru geri kalanlarla onlara yetişeceklerini söyler. Gece mir ve adamları yemeğin üzerine oturdukları vakit Dawudı kalo ve kardeşleri yaptıkları plan gereği yemeğe oturanlara saldırır. Mir ve adamlarının tümünü öldürdükten sonra aynı gece gizlice bölgeden göç  ederler.

Dawudı kalo ve kabilesi;mir in kabilesinin  ve adamlarının intikam almalarından çekindikleri için gündüz saklanarak gece yol alarak tam 17 gün yol yürürler.Bu göç Diyarbakırdan Mardin Derik sınırları içerisine gelinceye kadar devam eder, Rutanlar ve Dawudı Kalo  ilçenin girişine dağlık kesimine yerleşirler, o yerleşim yerine günümüzde hala Garê Rezê Dêvid ‘Davutoğullarının  bağı’ adıyla anılır.

Mala Dawudê Kalo Yani Rutan lar ilçe sınırları içerisinde bir Kasr’ı inşa ederek bu yapı da ikamet etmiş .Yapıyı inşa ederken taş bir lahit üzerine kısaca kendileri hakkında ve  Diyarbakır da Mir Çıplak Haso ile yaşanan olayı yazarak taş lahiti  inşa ettikleri kasrın girişine yerleştirmişlerdir.

Günümüzde halen o yapı ve taş lahit sağlam bir şekilde yerinde durmaktadır.

Yanlızca bu olay bile Rutan aşireti ve Dawudı Kalo nun yaşadığı döneme göre yüksek bir bilinç ve kültüre sahip olduğunu gösterir.. Zamanla Mardin ve Derik  bölgesinde toplamda şuan 1320 KM2 olan bölge sınırlarında bölgenin neredeyse 4 te 3 üne tekabül eden 700 km2 alandaki köy ve toprağı satın alıp hakim olurlar..

Bu kabilenin böyle bir yeri tercih etmelerinin altında yatan gerçeklik yerleşilen yerin stratejik bir önem  arz etmesidir. üç tarafı dağlarla çevrili olan Derik bölgesi savunma amaçlı sıtratejik bir konumdaydı.Eğer Çıplak Heso’nun adamları ve ordusu öç amaçlı , Diyarbakır tarafındanda gelse, mardin tarafındanda gelse, Gelecek saldırıyı çok rahat  bertaraf edebileceklerdi.

Dawudê Kalo Kabilesi Derik’e gelip yerleştikleri dönemde Derik’te hiç kimse ikamet etmemekteydi.İlçenin etrafında bulunan  dağlarda yerleşim alanlarının izleri ve şimdi ilçenin birer mahallesi olan Zeytinpınar ve Tepebağ birer yerleşim alanı olarak o dönemde oluşmuştur..

Yaklaşık 900 yıldır ve halen günümüzde Derik, Mardin ve Diyarbakır  Rutan aşiretinin yoğun olarak yaşadığı yerlerdir.

Günümüz itibariyle kan bağıyla aşirete bağlı kişilerin sayısının binlerle ifade edildiği ; fakat evlilik yoluyla kurdukları ailevi bağlardan dolayı kendilerini Rutan olarak gören Aşiret ve aileleride eklersek Rutan aşiretinin  sayılarının yine onbinlerle ifade edilenin  üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

Gelgelelim bu kadim aşiretin üzerinde tarih yazdığı bölgenin tarihsel gelişimine.

Derik İlçe merkezi etrafında kurulan medeniyetlerin tarihi, Neolitik dönemden başlayarak 1923 Cumhuriyet dönemine değin sürmüştür. İlçe birçok dönemde Derik olarak anılmamakta sadece Mardin eşiği olarak ve Mazı Dağları eteği olarak sahnede yer almaktadır.

Şemseddin Sami, Kâmusül Alâm (Tarih ve Coğrafya Ansiklopedisi) adlı eserinde Derik ilçesini, Diyarbakir vilâyetînin Mardin sancağına bağlı, kaza merkezi bir kasaba olarak tanıtmaktadır

Derik, M.Ö.83 yılında Silvan’da kurulan ve M.Ö. 77 yıllarında Derik’i sınırları içine alarak hüküm süren Tigran krallığı başta olmak üzere, Bizanslılar, Sasaniler, Artuklular, Romalılar ve daha birçok medeniyetin egemenliği altına girmiştir. Derik’i dünyaca meşhur eden zeytinliklerin tümünün Tigran krallığı döneminde ekildiği bilinmektedir. Bu anılan zamanlar içerisinde Derik ilçe merkezi henüz kurulmuş değildi.

Yapılan araştırmalar sonucu Mardin ve Diyarbakır illeri hangi devletin egemenliğine girmişse Derik ilçesi de bu egemenlikten nasibini aldığı ortaya çıkmıştır.

Millattan Önce; 3000 Mittaniler, 2350 Akkad ve Sümerler, 2300 Akkadlar, 2216 Sümerler, 1800 Babiller, 1595 Kasiler, 1350 Asurlular, 612 Medler, 585 Persler, 330 Büyük İskender Dönemi, 327 Selefkoslar, 129 Partlar, 66 Romalılar.

Millattan Sonra; 200 Sasaniler, 600 Caris Oğlu Arus Yönetimi, 639 İyad B. Ganem komutasındaki İslam orduları tarafından fethedilme (Hz.Ömer Dönemi). 639-739 İslam dinine giren Arsus Kızı Mariye ve Torunu Amuda Dönemi (739-837 yılına kadar bu yöreler yıkık ve virane kaldı.) 837-894 Musul Hükümdarı Al-i Hamdan Dönemi, 894 Halife 16. Mu’tadıt Billah tarafından Mardin ve çevresi boşaltılmıştır. 930-977 Nasırüddevle Hasan Dönemi, 977-1084 Mervaniler Dönemi, 1105-1400 Artuklu Devleti Dönemi, 1394 Moğol İmparatoru Timur’un istilası, 1400-1468 Karakoyunlular Dönemi, 1468-1507 Akkoyunlular Dönemi, 1507-1515 Sefevi Devleti dönemi. 1515-1923 Osmanlı İmparatorluğu dönemi, 1923 Cumhuriyet döneminden günümüze kadar.

Derik bölgesinde yerleşen; Kan bağı veya evlilik kurumuyla Rutan aşiretine Akraba olan kabile ve aşiretler(Bu aşiret ve kabilelerin bir kısmı ile Akrabalık bağı olsada,diğer kısmıyla akrabalık bağı olmasa bile yöresel olarak kurulan ilişkilerle çok güçlü komşuluk ve müttefiklik esasına dayalı yüzyıllarca barış ve sulh a dayalı ilişkiler kurulmuştur)

Ayrıyeten aşağıda adı geçen kabile ve aşiretlerin hepsi Rutan larla (Mala Dawudı Kalo) ile beraber  Derik ve bölgenin siyasi ve Antropolojik yapısını oluşturmuşlardır…

MALA QEYA (Kayıhanlılar), MALA BİRO QÛTKÊ (İbrahimoğulları), MALA QADÊ ŞERÊ, MALA MİSTEFA AXA: (Necimoğulları), BİRÊ HECÎ ELİ, MALA KELLO, ÖNELLER, ŞAKULÎKÎ, MALA HECÎ QADİR, ÎSAYÎ, MALA HARO, CANO (Özcanlar), HECİ MİKAÎL (Turanlar), MELLE DAVUD (Yüzallar), MALA ELO (Acırlar), ŞÊXÊ ÎSO (Ateşler), MALA FETHULLAH, MALA ŞÊXİKÊ (Kıranlar), MALA EVDİREHMAN ‘Tacarlar. Süerler, Karaşin’, MALA HAFİZ ( Güngörür’ler ), ÇAYİ, MAHMUTKÎ, ABOYİ, ELOYİ, SEFERÎKÎ, SALİKAN AŞİRETİ, MALA MEL ELÎ, MALA CUNO, XELÎLİ – Halili, YAŞARLAR(Mala kuloro), MALA AHMEDÊ ZEYNİKÊ, ABBASİ AŞİRETİ, QETARO (Kataro), MALA HECÎ SALİHÊ ZERÊ (Ormanlar), MOM BİRİMKİ (Tanrısever), ESO EMİK – VURALLAR, HİDRA AŞİRETİ-XİDRA, PÎRANÎ,  EKTİRENLER, DELİKÎ, MAHMUDA AŞİRETİ, MALA ELÎYÊ EYŞÊ (Koyuncular), MALA HECİ RAMAZAN, MALA ÇEP, HEYTÊ MELLÊ, MALA REMÊ SOSÊ(Kabaklar), GÖÇMENLER (MUHACİRLER), MALA MİSTİKÊ, MALA ALÎYÊ SİVASÎ (Ali ERDOĞAN), 1914 MUHACİRLERİ, METİNAN(Mala Kasse Hüssen Ağa) (BİTTİ)