Coronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek bir virüs ailesidir. Daha önce rastlanan birkaç Corona virüsün ; basit soğuk algınlığından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar neden olduğu bilinmektedir. Son olarak saptanan ve COVID-19 hastalığına neden olan bu virüs ve  hastalık, salgının Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde başlamasından önce bilinmiyordu.

Coronavirüs (COVID-19) belirtileri nelerdir?

COVID-19’un en yaygın semptomları ateş, yorgunluk ve öksürüktür. Bazı hastalarda burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabilir. Semptomlar genellikle hafiftir ve yavaş başlar. Bazı insanlar enfekte olduğu halde herhangi bir semptom görülmeyebilir. Çoğu insan tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşir. Yaşlı insanlar ve tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi altta yatan kronik hastalığı olanlarda hastalık ciddi izler. Ateş, öksürük ve nefes almada güçlük çeken insanlar tıbbi yardım almalıdır.

Coronavirüs (koronavirüs) tanısı nasıl konulur?

COVID-19 tanısı, direkt olarak virüsü saptamaya yönelik olarak yapılabildiği gibi, vücudun virüse karşı oluşturduğu spesifik antikorların gösterilmesi ile de yapılabilir. Bu doğrultuda laboratuvarlarda kullanılan iki test vardır. İlki virüsün kendisini tespit eden PCR testi diğeri vücudun virüse verdiği yanıtı tespit eden antikor testidir. Ayrıca hastalığın tanısında akciğer tomografisi ve bazı kan tetkikleri de kullanılmaktadır.

Coronavirüsler nasıl bulaşır?

Hastalık, kişiden kişiye, COVID-19’lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes alıp verdiğinde ortama yayılan küçük damlacıklardan yayılır. Bu damlacıklar kişinin etrafındaki nesnelere ve yüzeylere düşer. Diğer insanlar bu nesnelere veya yüzeylere temas ettikten sonra gözlerine, burnuna veya ağzına dokunduğunda viruse yakalanırlar. Hasta olan bir kişiden 1-2 metreden daha uzak mesafede durmak önemlidir. Bugüne kadar yapılan çalışmalar, COVID-19’a neden olan virüsün, esas olarak havadan çok temas yoluyla bulaştığını göstermektedir.

COVID-19, şikayeti olmayan kişilerden bulaşabilir mi?

COVID-19 enfeksiyonu olan çoğu insan sadece hafif semptomlar yaşar. Bu özellikle hastalığın erken evrelerinde geçerlidir. Bu nedenle, COVID-19’u örneğin hafif bir öksürüğü olan ve hasta hissetmeyen birinden yakalamak mümkündür.

COVID-19’un grip ya da soğuk algınlığından farkı nasıl anlaşılır?

Covid-19 enfeksiyonunda, grip veya soğuk algınlığında olduğu gibi genellikle ateş, öksürük ve burun akıntısı gibi solunum şikayetleri görülür. Birçok yakınma benzer olsa da, bu hastalıklar farklı virüslerden kaynaklanır. Benzerlikleri nedeniyle, hastalığı sadece şikayetlere dayanarak tanımlamak zor olabilir. Bu yüzden tanıyı doğrulamak için laboratuvar testleri gereklidir. 

Coronavirüsten (koronavirüs) korunma ?

Dünya Sağlık Örgütü’nün enfeksiyonun yayılmasını önlemek için standart önerileri arasında düzenli el yıkama, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnu tek kullanımlık bir mendil ya da dirsek içi ile kapatmak, ellerin göz, burun ve ağıza temasından kaçınmak yer alır.

Virüsten korunmak için belirlenen standart önerilerin en başında el hijyeni gelir. 

Öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu rahatsızlığı belirtileri gösteren kişiler ile yakın temastan kaçınmak  gerekir.  Ateş, öksürük ve nefes darlığı olan kişiler erken tıbbi  yardım almalıdır.

Tıbbi maske takmak, bazı solunum yolu hastalıklarının yayılmasını sınırlamaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte, tek başına maske kullanmak enfeksiyondan korunmaya yetmez. El hijyeni dahil olmak üzere diğer önleme tedbirlerine harfiyen uyulmalı ve şüpheli ya da kesin tanı almış kişiler ile en az 1-2 metre mesafe olmalıdır.

Coronavirüs (koronavirüs) tedavisi nasıl yapılır?

Coronavirüs enfeksiyonu için spesifik tedavi yoktur.  Tedavi hastanın şikayetlerine yönelik olan destek tedavisidir.

Coronavirüs (koronavirüs) aşısı bulundu mu?

Yeni tip Coronavirüs enfeksiyonu için aşı henüz mevcut değildir.

Coronavirus (koronavirüs) kuluçka süresi ne kadardır?

Kuluçka dönemi, virüsü yakalama ile hastalığın belirtilerini göstermeye başlama arasındaki zamandır. COVID-19 için kuluçka döneminin çoğu tahmini 1-14 gün arasında, en yaygın olarak 5-7. gündür.

COVID-19 hastalığına neden olan virüs, cansız yüzeylerde ne kadar süre yaşayabilir?

Kesin olmamakla beraber Çalışmalar, coronavirüslerin yüzeylerde birkaç saat veya birkaç güne kadar kalabileceğini göstermektedir. Bu, farklı koşullar altında değişebilir ( yüzey tipi, ortam sıcaklığı gibi… )

COVID-19 döneminde zatürre ve grip aşısını kimler yaptırmalıdır?

Özellikle yaşlılık döneminde yapılması önerilir. Ayrıca yaşlıların aşıyla önlenebilir hastalıklar ve komplikasyonlarından korunabilmesi için çevrelerindeki bireylerin de aşılanmaları önerilmektedir. Toplumda aşılanma yüzdesi arttıkça, hastalıkların görülme ve yayılma oranları da düşer. 

Doktor Öğretim üyesi Muhammet ASENA