Türkiye, aktif fay hatları üzerinde yer alan bir ülke olarak deprem gerçeğiyle yüzleşmek zorunda. Deprem öncesinde alınan fiziksel önlemler kadar, dijital bilinç de hayati önem taşıyor. Afet anında bilgiye hızlı ve doğru şekilde ulaşmak, iletişimde kalmak ve yardım çağrısında bulunmak için dijital araçları bilinçli kullanmak büyük bir fark yaratabilir.

Ancak, yanlış bilgi yayılımı, yoğun telefon kullanımı nedeniyle hatların kilitlenmesi ve dijital hazırlık eksikliği gibi faktörler, deprem sonrası süreci daha da zorlaştırabiliyor. İşte bu nedenle, dijital bilinç ve mobil cihazların etkin kullanımı konusunda bilinçlenmek herkesin sorumluluğu olmalıdır.

Dijital Bilincin Önemi: Hayati Bilgi, Doğru Kaynak, Etkili Kullanım

Deprem anında ve sonrasında yaşanan en büyük problemlerden biri bilgi kirliliğidir. Sosyal medyada hızla yayılan yanlış bilgiler, paniğe neden olabileceği gibi, yanlış yönlendirmelerle hayatları tehlikeye de atabilir. Dijital bilince sahip bireyler, bilgi kirliliğini önlemek adına şu temel kurallara uymalıdır:

1. Resmî Kaynakları Takip Edin, Bilgi Kirliliğine Karşı Dikkatli Olun

Afet anında en güvenilir bilgiler AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı), Kandilli Rasathanesi, İçişleri Bakanlığı ve yerel belediyelerin açıklamalarından alınmalıdır. Bu tür resmî kuruluşların dışında paylaşılan bilgilere şüpheyle yaklaşmak, bilgiyi doğrulamadan paylaşmamak önemlidir.

Özellikle WhatsApp grupları ve sosyal medya platformlarında hızla yayılan asılsız bilgiler, insanları yanlış yönlendirebilir. "Şu bölgede büyük bir artçı olacakmış", "Falanca bina yıkılmış" gibi teyit edilmemiş paylaşımlar, kaos ve korku yaratabilir. Dijital bilinç, sadece bilgi tüketmek değil, doğru bilgi paylaşımına da dikkat etmek anlamına gelir.

2. Hayat Kurtaran Uygulamaları Kullanmaya Hazır Olun

Deprem sırasında ve sonrasında ihtiyacınız olacak birçok uygulama var. Ancak bu uygulamaları önceden yüklemek ve nasıl kullanıldığını öğrenmek, afet anında size büyük bir avantaj sağlar. İşte telefonunuzda mutlaka bulunması gereken bazı uygulamalar:

AFAD Acil → Acil durumda konum göndererek yardım çağrısı yapabilirsiniz.

112 Acil Çağrı → Telefon şebekesi yoğun olduğunda bile doğrudan acil yardım merkezine ulaşabilirsiniz.

Kandilli Rasathanesi ve Deprem Dairesi Uygulaması → Güncel depremleri takip edebilir, bölgenizdeki hareketlilik hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Google Haritalar (Çevrimdışı Kullanım İçin Harita İndirin) → Mobil veri kesildiğinde bile konum bulmanıza yardımcı olur.

Bridgefy veya FireChat → İnternet olmadan, Bluetooth ile kısa mesajlaşma imkânı sağlar.

Bu tür uygulamalar, internet ve mobil hatların kesildiği durumlarda bile iletişim kurmanıza yardımcı olabilir. Önemli olan, depremden önce bu uygulamaları indirmek ve kullanmayı öğrenmektir.

Mobil Telefon Kullanımı: Deprem Anında ve Sonrasında Hayati Kurallar

Depremden sonra iletişim, arama-kurtarma çalışmalarının sağlıklı ilerlemesi açısından kritik öneme sahiptir. Ancak, herkes aynı anda telefon kullanmaya çalıştığında hatlar kilitlenebilir. Mobil cihazları bilinçli ve öncelikli olarak kullanmak gerekir.

1. Telefon Hattını Meşgul Etmeyin, SMS ve İnternet Üzerinden Haberleşin

Deprem sonrası ilk saatlerde acil yardım çağrıları nedeniyle telefon hatları aşırı yüklenir. Bu nedenle, "Ben iyiyim" ya da "Durumumuz iyi" gibi kısa ve öz SMS mesajları göndermek, iletişimi sürdürmek için daha etkili bir yoldur.

Telefon görüşmelerini kısa tutun ve sadece hayati durumlar için kullanın.

WhatsApp veya Telegram üzerinden yazılı mesajlaşma tercih edin. İnternet tabanlı mesajlaşmalar, mobil hatların aşırı yüklenmesini önler.

Eğer ulaşamıyorsanız, sesli mesaj bırakın. Hat yoğunluğu azaldığında mesajınız karşı tarafa iletilecektir.

2. Şarjınızı Koruyun ve Acil Durum Moduna Geçin

Elektrik kesintileri ve uzun süreli iletişim ihtiyacı göz önüne alındığında, telefon bataryasını tasarruflu kullanmak büyük önem taşır. Bunun için:

Düşük Güç Modunu Açın: Telefonun bataryasını daha uzun süre dayanıklı hale getirir.

Ekran parlaklığını azaltın: Pil tüketimini minimuma indirir.

Arka planda çalışan uygulamaları kapatın: Gereksiz internet tüketimini önler.

Telefonunuzu güç tasarruf moduna alın ve mümkünse Power Bank kullanın.

Bu basit önlemler, uzun süre boyunca iletişimde kalmanızı sağlayabilir.

3. Konum Paylaşımı Yaparak Güvende Olduğunuzu Bildirin

Mobil telefonlar, bulunduğunuz konumu paylaşarak yardım çağrısında bulunmanıza olanak tanır. Eğer deprem sonrası internetiniz çalışıyorsa:

WhatsApp üzerinden canlı konum paylaşabilirsiniz (Belirli bir süre boyunca sizi takip etmelerini sağlar).

Google Haritalar’da Konum Paylaşımı Açabilirsiniz.

AFAD Acil uygulamasıyla doğrudan yetkililere konum gönderebilirsiniz.

Eğer internet erişiminiz yoksa, kısa mesaj yoluyla konumunuzu tarif eden bilgiler göndermek hayat kurtarıcı olabilir. Örneğin:
"X mahallesinde, Y apartmanının üçüncü katındayız, yardım bekliyoruz."

Dijital Bilinç, Hayat Kurtarır

Deprem öncesinde ve sonrasında bilinçli dijital kullanım, iletişimi ve hayatta kalma şansını artırır. Bilgi kirliliğinden kaçınmak, doğru kaynaklardan haber almak, telefon hatlarını gereksiz yere meşgul etmemek ve acil durum uygulamalarını kullanmak, sadece kendimiz için değil, toplum için de kritik bir adımdır.

Şimdi harekete geçin: Telefonunuzu dijital bir hayatta kalma aracına dönüştürün. Hayatınızı ve sevdiklerinizin güvenliğini korumak için dijital bilinci bugünden geliştirin. Çünkü afet anında doğru bilgi, bilinçli hareket ve etkili iletişim hayat kurtarır.