Dünya imtihan dünyasıdır. İnsanlar da imtihan olmak, denenmek için bu dünyaya gelmişlerdir. Allah (c.c) Nisa süresi ikinci ayetinde bu konuda şöyle ferman buyuruyor  “Hiç şüphesiz biz insanı, karmaşık olan bir damla sudan yarattık. Onu denemekteyiz. Bundan dolayı onu işiten ve gören yaptık.”  demek ki insan, denenmek için, imtihan için yaratılmıştır. Bu denenme ve imtihan çeşitli şekillerde olur.

Allah(c.c)  Bakara sûresinde söyle buyurmuştur: “Andolsun biz sizi bir parça korku, açlık ve bir parça mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle imtihan edeceğiz. Sabır gösterenleri müjdele. Onlara bir müsibet isabet ettiğinde, derler ki: “Şüphesiz ki biz Allah içiniz ve mutlaka O’na döneceğiz.”

Dünyada insanların hayatları hep aynı çizgide devam etmez. Mutlu, sevinçli ve mesut günleri olduğu gibi, mutsuz, üzüntülü ve kederli günleri de olur. Mü’min mutlu ve sevinçli günlerinde şımarmaz, azgınlık göstermez. Mutsuz günlerinde başına gelen musibetler karsısında metanetini kaybetmez, sabreder ve bütün bunların Allah’tan olduğunu bilir, İbrahim Hakkı ne güzel söylemiş:

Hak serleri hayreyler

Zannetme ki gayreyler

Arif anı seyreyler

Mevla görelim neyler

Neylerse güzel eyler

Allah(c.c)  mal ve mülkte, makam ve mevkide, güzellik ve çirkinlikte, akıl ve zekâda insanların bazılarını diğer bazılarından üstün kılmıştır. Gerçekten insanların kimi zengin, kimi fakir; kimi makam ve mevki sahibi, kimi değil; kimi güzel, kimi çirkin, kimi akıllı, kiminin aklı kıttır. Allah(c.c) bütün bunları insanları denemek için yapmıştır. Aslında Allah insanları denemeden de ne yapacaklarını bilir. Ama İlâhî hikmet gereği, sorumlu olmaları için insanların denenmeleri istenmiştir. Böylece insanoğlunun yaratılışın bütün amacı insanın mükellefiyetlerini yerine getirip getirmeyeceği hususunda imtihana tabi tutulmasıdır.

Hayatı ve ölümü de bizim hangimizin daha güzel amel isleyeceğimizi denemek için yarattığını belirtmiştir. Allah(c.c) dilediğini yaratır, dilediğini öldürür. Mutlak hükümranlık O’nun elindedir, O’nun hükmüne karsı koyacak hiçbir güç yoktur. Şu halde Allah’ın yarattığı hiçbir şey anlamsız, lüzumsuz değildir. Hayatın da ölümün de bir anlamı vardır. Yüce Allah abesle iştigal etmez, bundan münezzehtir. Hayat anlamsız bir var oluş olmadığı gibi, ölüm de sonu hiçlik olan bir yok oluş değildir; her ikisinin de anlamı ve yüce hikmeti vardır. Hayat çalışma, didinme ve gayret alanı, ölüm ise bu gayret ve çalışmaların neticelerinin alınacağı ebedî âleme dönüş noktasıdır.

Dünya imtihan yeridir, hayat da baştanbaşa bir imtihandır. İmtihanda başarılı olmak için çalışmak, hem de çok çalışmak gerekir, imtihan denilince akla ilk gelen şey zorluklar, sıkıntılardır. Güçlük, sıkıntı ve. belalarla herkes denenir, bunun istisnası yoktur. Peygamberler de denenir. Hatta insanlar içerisinde en çok sıkıntı ve belaya maruz kalanlar peygamberlerdir.

Demek ki bir insan, imandaki derecesine göre sınanmakta, denenmekte, bela ve musibetlere maruz kalmaktadır. Bu yüzden Hz. Peygamber [s.a.v.)’in hayatının baştan basa çile, sıkıntı ve meşakkatler içerisinde geçtiğini görürüz.

Diğer peygamberler de imtihana tabi tutulmuşlardır. Saffat sûresinin de  Hz. İbrahim ile oğlu İsmail arasında cereyan eden kurban hadisesinden: “Bu, gerçekten çok açık bir imtihandır.” buyurulur. Hz Adem, Hz Süleyman, Hz Lut, Hz Yunus, vs bütün  peygamberler Allah (c.c) sınava tabi tutmuş

Aynı durum sahabeler için de söz konusudur. Bilâl-i Habeşî’leri, Habbabları, Ammarları, Yasirleri, Sümeyye Hatunları,  düşününüz. Bunlar ve benzerleri Mekke müşriklerinin nice eza ve cefalarına, işkencelerine ve baskılarına maruz kalmışlardır. Dilimizde "belasız bal olmaz” denilmiştir. Bunun anlamı; büyük sıkıntılar çekilmeden iyi şeyler elde edilemez, demektir. Büyük sıkıntılara büyükler maruz kalır. İlâhî kudret böyle takdir etmiştir.

Kâinatın en şerefli varlığı olan insan olmanın saadetini yasayan elbette ki birtakım sıkıntılar çekecektir. Bu, kaçınılmazdır, insan olmanın tabii bir sonucudur.

İnsanın hayatı baştan sona meşakkatlerle doludur. Nitekim Beled suresinin dördüncü âyetinde Allah(c.c) : “Andolsun ki biz insanı meşakkat içerisinde yarattık.” buyurmuştur.

,Mevdudînin dediği gibi: “insan dünyaya eğlence ve dinlenmek için getirilmemiştir. Tersine, bu dünyada mihnet ve meşakkat çekmek için yaratılmıştır. Hiçbir insan bu zorluktan istisna değildir.

Allah(c.c) hayat ve ölümü imtihan için, insanları da denemek için yaratmıştır, insan dünyada yasadığı sürece başına çeşitli felaketler, musibetler gelebilir, çeşitli sıkıntılarla karşılaşabilir. Bütün bu felaketler, musibetler ve sıkıntılar karsısında insanların Allah’a iltica etmesi, O’na sığınması, O’na güvenmesi ve dayanması insanın ruhunu güçlendirir, insanı bunalımdan kurtarır, imtihanda başarıya ulaştırır. İnsana yaraşan zorluk ve sıkıntılar karşısında şikâyette bulunmak değil, bunlara göğüs germektir. Söyle bir hikâye anlatılır:

Bir gün deve hayvanların kralı aslana gider, durumundan şikayette bulunarak:

Eşek ve at az yük taşırken bana neden fazla yük yüklüyorlar?” der. Aslan:

Sen de deve olmasaydın.” diyerek gayet düşündürücü bir cevap verir. İnsan olmak ayrı bir saadettir ama bu saadet çilesiz değildir.

Hiç aklına gelmez ki  Allah’ın bu tasarrufu, bollukta itidalini koruyacak, darlıkta da sabır mı edecek, yoksa bollukta şımarıp darlıkta yakaracak mı diye kendisini imtihan etmek içindir.

Dünyada verilen refah ve nimeti mutlak ikram saymak doğru olmadığı gibi, rızkın darlığını hor görülme olarak değerlendirmek de doğru değildir. Bunların ikisi de imtihan içindir. Mühim olan her iki halde de imtihanda başarılı olmaktır. Çünkü: “Mal da, oğullar da dünya hayatının zinetidir. Bâki kalacak olan iyi ameller ise Rabbinin katında sevapça daha hayırlıdır, emelce de daha hayırlıdır.”