Tüm peygamberler, insanları akidede tevhide, muamelatta adalete davet etmişlerdir. Tevhidin zıddı Allah'tan başkasına tapmak ve O'ndan başkasını hüküm sahibi sanmak, eş, ortak koşmak (şirk), adaletin zıddı ise zulümdür.

İnsanların en çok kullandığı, fakat mahiyetini değiştirdiği kavramlardan birisi de zulümdür. Arapça olan ve "Za-Le-Me" kökünden gelen bu terim, birçok manayı ifade eden bir kavramdır. Arapça mütehassısları, zulüm terimini "bir şeyi kendisine ait olan yerin dışına koymak, eksiltmek, çoğaltmak ve mahiyetini değiştirmek" olarak tarif etmişlerdir. Zulmün tasnifi ve keyfiyeti Sünnet ile sabittir.

Peygamber(S.A.V)'in, "Zulüm üç türlüdür. Bir zulüm vardır ki, Allah onu affetmez. Bir zulüm vardır ki, Allah onu affeder. Bir zulüm vardır ki, Allah onun hesabını bu dünyada sorar. Allaha  (c.c)'nın affetmediği zulüm inkârcılıktır. Çünkü Allah, Kur'an'da 'Allah'a ve O'nun ayetlerine inanın, onun emirlerine uyun. İnkârcıların ise varacakları yer cehennemdir' buyurmuştur. Allaha  (c.c)'nın affedeceği zulüm, kulların kendilerine karşı işlediği zulümdür. Rableri ile kendi aralarındaki işlerde yaptıkları hatalardır. Allah'ın hiç bırakmayıp, mutlaka hesabını soracağı zulüm ise, kulların birbirlerine karşı işledikleri cürümlerdir. Allah bunların hesabını sorar ve zalimleri cezalandırır" buyurduğu malumdur.

Allah ve onun ayetlerine emir ve yasaklarına iman ve inançsızlık ile ayetlerden şüphede olmaktır. Kur'an-ı Kerim'de, "Allah inananların dostu ve yardımcısıdır. Onları zulumattan (karanlıktan) nura çıkarır. İnkârcıların velisi ise taguttur. O (tagut) da kendilerini nurdan ayırıp, zulümata (karanlıklara) çıkarır. Onlar orada, ebedi olarak kalacaklardır" hükmü beyan buyrulmuştur. "nur ile zulümattan maksadın, dünya ve ahiret mutluluğu ya da mutsuzluğu ile sonuçlarının cennet ile cehennem olduğu kesindir.

Birincisi: Kulların kendine karşı zulmü

Mükellefin İslam fıkhının hükümlerine uymayarak (farzları terk, haramları işleyerek) kazandığı günahlar manasındaki zulümdür. Kur'an-ı Kerim'de bu şekildeki zulmün mahiyeti de haber verilmiştir: "Allah'tan af dileyin " emri gereğince kötü, şer iş işledikleri, veya kendilerine zulmettiklerinde; Allah'ı anarak hemen günahlarının bağışlanmasını isteyenler kişilerdir. Bir de onlar işledikleri günah üzerinde, bilip dururken ısrar etmeyenlerdir. Dolayısıyla farzları terk ve haramları işleyen her mükellef, öncelikle kendine zulmetmektedir.

İkincisi: Bazı haramları işlerken hem kendine, hem çevresinde bulunan insanlara zulmetmesi de mümkündür. Mesela; aile hakkında eşlerin birbirleri arasında, çocuk ve anne baba hakları, tereke, yetim hakları, yeryüzünde bozgunculuk çıkarmak, kibirlenmek, israf etmek, cimrilik etmek, cinayet, hırsızlık, tecavüz, zina, içki, kumar, domuz eti yemek, gasp, yaralamak, alay etmek, teraziyi, ölçüyü doğru tutmamak, haksızlık yapmak, yalan söylemek, borcuna riayet etmemek, faiz alıp-vermek, tefecilik yapmak, dedikodu ve iftira gibi cürümleri işlemek vs.

Üçüncüsü: Biz nice zalim kavmi helak ettik ayetine göre, peygamberleri yalanlayanlar ve insanların birbirlerine yaptıkları haksızlıklar (siyasi iktidar ve cemiyet planında) manasındaki zulümdür. İslam'ı reddeden ve heva ve heveslerine göre hüküm koyan siyasi iktidarlar, bu çeşit zulmü ön plana çıkarabilirler. Kur'an-ı Kerim'de, "Âd ve Semûd kavimleri de peygamberleri yalanladı. Şiddetli esen bir rüzgarla helak edildiler. Tek bir sayha, bir tek ses onlara yetti. Sanki daha önce hiç yaşamamış gibiydiler. Evlerinde yüzükoyun boylu boyunca yere kapanık ölü bulundular. Nasılmış azabım ve korkutmalarım? Bak da gör!.. Onlar ayetlerimizi inkâr ettiler. Peygamberlerine asi geldiler. Böylece başları (liderler) olan her zorbanın emrine uyup gittiler. Onlar bu dünyada da, kıyamet gününde de lanet cezasına tabi tutuldular" (Hud Suresi: 59-60) hükmü beyan buyrulmuştur. Toplumca helak edilmekten kurtulmak için hem zorbalara, hem de onların zulümlerine karşı direnmek vaciptir.