Mehmet Zeki Özer Özel
Aile toplumu oluşturan temel unsurlardan biridir. Sosyal hayatın huzuru, güveni ve mutluluğunun teminatıdır. Bu sebeple kurulacak ailenin, manevi ve ahlaki temeller üzerine kurulması, yuvayı oluşturan bireylerin karşılıklı haklarının ve vazifelerinin bulunduğu bilincine sahip olması önemli hususlardandır.
Dinimiz İslam meşru ve ahlaki çerçevede aile, yuva kurmayı ve onun sevgi ve rahmet duygularıyla devam etmesine önem vermiştir. Aile çatısı altında yaşayan bireylerin karşılıklı olarak yerine getireceği görevlerinin bulunduğunu ifade etmiştir. Bu sebeple söz konusu esaslar çerçevesinde kurulan aile yuvası toplumun mutluluk, huzur ve güven kaynağıdır. Çünkü aile kişinin huzur bulduğu bir ortam, neslin meşru yolla devamı için bir vesile, kuşaklar arası kültür ve medeniyetin sağlam zeminde aktarıldığı bir mekteptir.
Aile kurmak, kadının ve erkeğin dini ve yasal olarak karşılıklı haklarını ve görevlerini kabul edip bir yuva çatısı oluşturmaktır. Bu normal fiziksel bir aile oluşumudur. “Aile olmak”, kurulan ailenin rahmet, sevgi, sabır, sadakat, inanç gibi manevi ve ahlaki unsurlarla devam etmesini sağlamaktır. Huzur ve güven toplumunun oluşması “aile olmak” vasfını taşıyan yuvalarla mümkün olacaktır. 
 Günümüz dünyasında çeşitli vasıta ve vesilelerle önemi yitirilen veya yitirilmeye çalışılan, “Aile olmak” nedir, manevi ve ahlaki temeller üzerine kurulan aile yuvası nasıl meydana gelir? Bu hususlar önemlidir, üzerinde hassasiyetle durulması gerekir.
Diyanet İşleri Başkanlığımız konunun önemine dikkat çekmek ve İslam medeniyeti açısından ailenin yapısının ne olduğunu ifade etmek için 2025 Mevlid-i Nebi Haftası/Yılı temasını “Hz. Peygamber ve Aile Ahlakı” olarak belirledi. Bu sebeple yıl boyunca birbirinden faklı etkinliklerle ve çalışmalarla İslam’da aile ahlakı anlatılmaya çalışılacaktır. 
Eşlerin Birbirine Uygun ve Uyumlu Olması
Aile yuvasını oluşturup devam ettirecek eşlerin manevi ve ahlaki hususlarda birbirine uygun/denklik ve uyumlu olması gerekir. Denklik eşler arasında uyum ve evlilik birliğinin devamının sağlaması açısından önemli bir etkendir. Denkliğin/uygunluğun/uyumluluğun sağlanmadığı evliliklerin ilk dönemlerinde duygusal yaklaşımlarla “Belki yanlış gördüm, öyle değildir, yanlış değerlendirmiş olabilirim” şeklinde umutlu beklentiler içinde olmaktadır. Fakat daha sonra zamanlarda uyumsuzluğun olmamasından dolayı geri dönülmez pişmanlıklara sebep olabilmektedir. Nitekim Peygamber efendimiz (s.a.s.) birbirine denk ve uyumlu durumunda olan ve evlenecek kız ve erkeğin evlendirilmesi tavsiye edip bu hususta şöyle buyurmaktadır: “Dinini ve ahlâkını beğendiğiniz bir kimse size(dünür olarak) geldiğinde onu (kızınızla) evlendirin. Böyle yapmazsanız, yeryüzünde fitne ve bozgunculuk çıkar.” (Tirmizî, Nikâh, 3) 
Manevi ve ahlaki açıdan uygun ve uyum içerisinde mümin erkek ve kadınların, birbirinin koruyucusu ve dostu olduğu ve iyiliği emredip kötülüğü yasakladıklarını Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır: “Mü’min erkekler ve mümin kadınlar birbirlerinin dostlarıdır. İyiliği emreder, kötülükten alıkoyarlar. Namazı dosdoğru kılar, zekâtı verirler. Allah’a ve Resûlüne itaat ederler. İşte bunlara Allah merhamet edecektir. Şüphesiz Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe, 9/71) 
Rahmet ve Sevginin Olması
Rahmet ve sevgi ruha yerleşen, pozitif duygular sağlayan iki temel unsurdur. Bu iki duygunun, toplumun çekirdek unsuru olan aileyi oluşturan kadın, erkek ve çocuklar arasında bulunması ailenin mutlu ve huzurlu olmasının vesilesidir. Kur’an-ı Kerim’de aile fertleri arasında rahmet ve sevginin var edildiği ve bunun da Allah’ı varlığının ve kudretinin delillerinden olduğu hususunda şöyle buyrulmaktadır: “Onlara ısınıp kaynaşasınız diye size kendi türünüzden eşler yaratıp sevgi ve şefkat duyguları yerleştirmesi de O’nun kanıtlarındandır. Doğru bunda iyi düşünen kimseler için dersler vardır.” (Rûm, 30/21)
Rahmet Peygamber’i Efendimiz (s.a.s.) aile fertlerinin birbirine rahmetle muamele etmelerini tavsiye etmiştir. O (s.a.s.) da bu hususta bize örnek olmuştur. Ebû Hüreyre (r.a) asr-ı saadette meydana gelen bir olayı  şöyle ifade eder: Peygamber efendimizin (s.a.s.) Hz. Ali’nin (r.a.) oğlu Hz. Hasan’ı (r.a.) öpmüştü. O sırada Akra b. Hâbis (r.a.) de Peygamber efendimizin (s.a.s.) yanında bulunuyordu. Akra (r.a.): “Benim on tane çocuğum var, onlardan hiç birini öpmedim” dedi. Resûlullah (s.a.s.)  ona hayretle bakıp: “Merhamet etmeyene merhamet olunmaz” dedi. (Buhârî, Edeb 18)
Aile Fertlerinin Karşılıklı Sorumluluklarının Bilincinde Olması
Eşlerin ve çocukların, birbirine karşı bazı sorumluluklarının olduğunu ve bunları saygı ve sevgi çerçevesinde yerine getirmeleri uygun bir davranış olmaktadır. Baba, maddi açıdan eşinin ve çocuklarının (helal yoldan) nafakalarını sağlamakla yükümlüdür. Allah, Kur’an-ı Kerim’de bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Varlıklı kimse, imkânına göre nafakayı ve ücreti bol versin. Maddî imkânları dar olan da, Allah’ın kendisine verdiği kadarından versin. Allah, herkesi ancak kendisine verdiği imkân nispetinde yükümlü tutar. Allah her zorluktan sonra bir kolaylık var edecektir.” (Talâk, 65/7) 
Anne ve baba, manevi açıdan da çocuklarının iyi bir eğitim almasına ve erdemli ahlaki davranışlar kazanmasına çalışmalıdır. Bu şekilde yetişmiş çocuklar aile ve toplum için faydalı birer birey olurlar. Peygamber efendimiz (s.a.s.) anne ve babının çocuklarına dünya hayatında bırakacakları en iyi bağış ve mirasın manevi ve ahlaki davranışlara vesile olacak iyi bir eğitim olduğu hususunda şöyle buyurmaktadır: “Hiçbir anne baba, çocuğuna güzel terbiyeden daha kıymetli bir bağışta bulunmamıştır.” (Tirmizî, Birr, 33)
 Eşlerin birbirine iffet duygusuna sahip olup sadakat içinde hareket etmelidirler. Dinimizin yasakladığı “nesli bozan zinaya yaklaşılması” gibi kötü davranıştan uzak durmalıdırlar. Çünkü yasaklanan bu husus ailenin huzurunu, mutluluğunu ve güvenini bozan temel hususlardandır. Allah Kur’an-ı Kerim’de zinaya yaklaşılmaması hakkında şöyle buyurmaktadır: “Zinaya yaklaşmayın. Çünkü o, çirkinliği apaçık bir hayâsızlıktır ve çok kötü bir yoldur.” (İsrâ, 17/32) 
Çocukların, anne ve babasına karşı saygı ve sevgi içinde olmalı ve onlara karşı vazifelerini yerine getirmede bir kusur göstermemelidirler. Peygamber efendimiz (s.a.s.) büyüklerin küçüklere sevgi, küçüklerin büyüklere saygı göstermesi gerektiği konusunda şöyle buyurmaktadır: "Küçüklerine merhamet etmeyen ve büyüklerine saygı göstermeyen bizden değildir.” (Tirmizî, El-Birr, 15)
Aile Mahremiyetini Korumak
Mahremiyet, şahısların, diğer insanların öğrenmelerini istemedikleri özel hâllerine denir. Mahremiyete saygı, “gizlilik”, “özel hayatın gizliliği” ve “özel yaşama saygı” tabirleriyle de ifade edilmektedir. Eşlerin ve çocukların aile içindeki özel ve mahrem durumları, ister akraba olsun ister yabancı olsun aile dışındaki kimselere söylememeleri ve sosyal medya ortamında paylaşmamaları ailenin mahremiyetini korumaları açısından önemlidir.
Peygamber Efendimiz (s.a.s.) eşlerin mahrem durumlarını kimseye anlatmaması ve bunun ahirette büyük bir vebal olduğu konusunda şöyle buyurmaktadır: “Kişinin eşiyle birlikte olduktan sonra onun sırrını ifşa etmesi, kıyamet gününde Allah katında (sorumluluğu) en büyük olan emanetlerdendir.” (Müslim, Nikâh, 124; Ebû Dâvûd, Edeb, 32)
Dünürlerin ve Akrabaların Aile Mutluluğuna Katkıda Bulunmalı
Aile mutluluğu ve huzurunu eşler tek başına sağlamaya çalışmakla beraber, eşlerin anne, baba ve akrabalarının evlatlarının kurduğu bu mukaddes yuvanın mutluluğu ve huzuru için katkıda bulunmaları gerekir. Günlük hayatta akrabalar arasında “kızının istenilmemesi veya kıza talip olunduğu halde verilmemesi ya da evlilik hazırlıkları yapılırken kendilerine danışılmamaları” gibi bazı olumsuz durum ve tavırlar oluşmaktadır. Akrabalar arasında meydana gelen olumsuz duygu ve davranışlar kurulan aile yuvasının fertlerine yansıtmamalıdırlar. Bu durum dinimizin kopmasını uygun görmediği akrabalık bağlarına (sıla-i rahime) zarar verebilmektedir.
Gelin ve damat aileleri arasında yani dünürler kız isteme, alınacak eşya listesi gibi konular, düğün sonrası süreçlerde karşılıklı bazı olumsuz durumlar ister istemez meydana gelebilmektedir. Sözkonusu bu durumların kurulacak hayırlı yuvanın bir cilvesi görüp evlendirdikleri evlatlarının mutlu ve huzurlu yuvalarını olumsuz etkileyecek şekilde yansıtmamalıdır. Çünkü dinimiz iyilik ve takva üzerine yardımlaşmayı ifade etmektedir. Nitekim bu husus Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilmektedir. “Ey iman edenler! .....iyilik ve takva hususunda yardımlaşın, günah ve haksızlık yolunda yardımlaşmayın. Allah’tan korkun, çünkü Allah’ın cezası çetindir.” (Mâide, 5/2)  
Aile Fertleri Manevi ve Ahlaki Hususlara Değer Vermeli
İnsan ruh ve bedenden müteşekkil bir varlıktır. Bu sebeple aileyi oluşturan fertlerin bedenen sağlıklı ve ruhen zinde olması gerekir. Bunu sağlayan yolların ve vesilelerin bilinip aile fertleri tarafında takip edilmelidir. Müslüman ailenin temel özelliği Kur’an ve sünnet-i seniyyeye göre yaşamaktır. Bu sebeple bu yüce idealin gerçekleşmesi, İslam’ın temel ve sahih dini kaynaklardan öğrenilmelidir. 
Aileyi oluşturan anne, baba ve çocukların manevi ve ahlaki değerleri bilip hayatlarına yerleştirecek okuma programı yapmalıdırlar. Bunun yanında ibadetlerine dikkat edip aksatmadan eda etmelidirler. Özellikle anne ve baba çocuklarının manevi ve ahlaki yönden yetişmeleri için örnek olup rehberlik etmelidirler. Çünkü bu durum ebeveynin sorumluluğundadır. Allah anne ve babanın ailesinin ahirette sıkıntı içine girmemesi ve onları cehennem ateşinden koruması gerektiği konusunda Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır: “Ey iman edenler! Kendiniz ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun.” (Tahrîm, 66/6) 
Evliliğin Kolay Olması
Dinimiz kolaylık dinidir. İbadet ve taat konularında kolaylığı ifade ettiği evlilikte de kolaylığa önem vermiştir. Bu nedenle evlenecek çift ve dünürlerin, nişan ve düğün süreçlerinde nikâhı/evliliği zorlaştıracak ve daha sonraki zamanlarda ailenin huzur ve mutluluğunu bozacak davranışlardan uzak durmalıdırlar. Bazen öyle durumlar oluyor ki, nişanlılık sürecinde gelinin ve gelinin annesinin, babasının ve kardeşlerinin damat tarafını maddi açıdan zora sokacak taleplerde bulunabilmektedir. Bu durum ya erkek tarafın istenilen hususları yerine getirmek için düğünden sonra yıllarca düğün borçlarını ödeyecek bir borç altına sokmaktadır ya da hayırlı evlilik işinin başlamadan bitmesine sebep olabilmektedir. Bu sebeple Peygamber efendimiz (s.a.s.) en hayırlı nikâhın/evliliğin en kolay ve külfetsiz olduğu hususunda şöyle buyurmaktadır: “Evlenmenin en hayırlısı, en kolay ve külfetsiz olandır.” (Ebu Davud Nikâh:32, İbn Mâce, Sünen, Nikâh, 25) 
Manevi değeri olan ve mukaddes olarak görülen evlilik ve aile kurumunun manevi ve ahlaki değerler üzerine kurulmasına önem verilmelidir. Evlenecek çiftlere, ailelerini kurarken maddiyatı değil manevi esasları göz önünde bulundurulması gerektiğinin ifade edilmelidir. 
Sonuç olarak, aile kutsal ve manevi değeri olan sosyal bir kurumdur. Toplumun huzur, mutluluk ve güvenin teminatıdır. Bu teminatın gerçekleşmesi için kurulmuş veya kurulacak ailenin dinimiz İslamca uygun görülen manevi ve ahlaki değerler üzerine kurulmasına önem verilmelidir. Söz konusu manevi ve ahlaki hususların bilinmesi için bu konuda uzman olanlara veya ilim adamlara sorulup veya okumalar yapıp bilgi sahip olunmalıdır. Rahmete ve sevgiye dayalı bir aile çatısının oluşması ancak manevi ve ahlaki değerlerin bilinmesi ve aile fertlerince uygulanmasıyla mümkün olacaktır.  
Vatandaşlarımızın 2025 yılı Mevlid-i Nebi Haftası/Yılını tebrik eder; hayırlara vesile olmasını Yüce Allah’tan niyaz ederim. 
Rabbim, manevi ve ahlaki değerlerle bezenmiş sevginin ve rahmetin olan aile olmayı bize nasip eylesin!
Cumamız Mübarek Olsun