Bilal Daş

Mimar ve Mühendisler Grubu Diyarbakır Şube Başkanı Gülhan SÖNMEZ; Diyarbakır Sanayi raporu ile ilgili yaptığı açıklamada, Raporumuz Diyarbakır ilimizde Sanayinin mevcut durumu, sorunlar ve çözüm önerileri gibi birçok çalışmalardan oluşmaktadır.

Diyarbakır yaklaşık 12.000 yıl öncesine dayanan tarihiyle sadece bölge tarihimize değil Dünya uygarlık tarihine de ışık tutan, birçok kültüre ve 33 Medeniyete ev sahipliği yapmış bir merkezdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin cazibe merkezi olan İlimizin ticaret ve sanayi geçmişi tarım ve hayvancılığa ve bunlara dayalı sanayiye bağlı olmuştur. Son yıllarda kırsaldan şehre doğru oluşan göçler, tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan nüfusta azalmalara yol açmıştır. Hizmetler sektörü Diyarbakır ekonomisi içindeki en büyük paya sahip olmasına rağmen, bereketli hilal olarak anılan, verimli arazilerin bulunduğu topraklarda bulunan şehrimizde tarımsal ve hayvansal üretim, kent ekonomisinde önemini korumaya devam etmektedir. Silvan Projesinin tamamlanmasına müteakip sulanabilir tarım arazilerinin artacak olması tarımsal üretimde çeşitlilik ve artış sağlayacaktır. Buda tarıma dayalı sanayinin gelişmesine vesile olacaktır.

Diyarbakır Sanayisi ağırlıklı olarak kentimizin sahip olduğu hammadde kaynakları, tarımsal üretim ve insan kaynağına dayalı olarak gelişme göstermiştir. İlin tarımsal potansiyeli ve doğal kaynakları, genç işgücü ve civar komşu ülkelerle olan kültürel yakınlığı dikkate alındığında, madencilik ve taş ocakçılığı, gıda ürünleri imalatı, tekstil ürünlerinin imalatı, Ortadoğu’da önemli bir pazar payına sahip inşaat sektöründe kullanılan inşat malzemeleri sektörleri dış ticarete konu olabilecek potansiyele sahip sektörlerdir.

 “Sanayinin şehirlerin can damarı olduğunu belirten MMG Başkanı Gülhan SÖNMEZ ‘’ilimizde Talebi Karşılamaya Yönelik Gıda ürünleri üretimi, metal ürünleri üretimi, tarımsal üretimde kullanılan tarımsal sulama boruları, damlama yağmurlama sistemleri üretimi, Madencilik ve Taş Ocakçılığı, tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile bu ürünlerin işlenmesini, güneş enerjisi santralı (GES) ve enerji üretimi ile güneş kolektörü üretim tesisi gibi alanlarda yatırımlar yapılabilir. Aynı şekilde Diyarbakır İli tarım, hayvancılık, maden, enerji, giyim, gıda, teknoloji ve elektrik-elektronik gibi sektörlerde yatırım yapılabilecek potansiyele sahip olduğu için mevcut potansiyeli değerlendirmeye yönelik yatırımlara ağırlık verilmelidir.

Genç nüfus oranının yüksek olması, Bölge ekonomisinin çeşitliliği ve Diyarbakır’ın geleneksel bölge merkezi konumunda olması, Mesleki eğitim kurumlarının bulunması, güçlü ulaşım bağlantıları, organize çalışma alanlarının bulunması (OSB ), bölgede mevcut olan sermaye stoku, tarımsal sanayinin gelişme eğiliminde olması, ihracata dönük madencilik sektörünün gelişmekte olması, maden rezervlerinin bulunması, verimli ve geniş tarım arazilerinin bulunması, turizm sektörünün gelişme göstermesi, bölge illerinin cazibe merkezleri olarak belirlenmiş olması, bölgenin Ortadoğu pazarına yakın olması, bölgedeki illerin kalkınmada öncelikli iller kapsamında olması, büyüyen dünya turizm endüstrisi ve özellikle kültür turizmi alanında yeni destinasyonların yükselme eğiliminde olan Diyarbakır ilimiz sektörlerde yatırım yapılabilecek potansiyele sahiptir. GAP’ın sulama projelerinin tamamlanmasıyla, tarım ürünlerini işleyen gıda sektörü için büyük bir yatırım potansiyeli ortaya çıkacaktır. Bölgenin temel sektörlerine ek olarak bölgeye yapılan yatırımlar doğrultusunda sulama alanlarının artması, bölgedeki üretim ve ekonomide yaşanacak gelişmelerle aşağıda yer alan sektör ve ürünlere olan talebin artacağı ve sektörlerin gelişme potansiyelini yükselteceğini göstermektedir.

Diyarbakır’da yatırım yapmanın bir çok avantajı olduğunu ifade eden Başkan Sönmez İlimizin Teşvik sisteminde 6.bölgede olması, Ortadoğu ülkelerine komşu, körfez ülkelerine yakın olması, Kara, demiryolu ve havayolu ulaşım kolaylığı, Genç nüfusa sahip olması , Güneş enerjisi potansiyeli,  GAP Bölgesinde olması , Kentin sahip olduğu doğal kaynaklar,  Organik tarım ve hayvancılığın gelişme potansiyelinin olması Tarihi varlıkların zenginliği ,Kültür ve inanç turizmi potansiyeli, Sanayi altyapısındaki olumlu gelişmeler, Artan Kamu ve Özel sektör yatırımları önemli avantajlar sağladığını dile getirdi.

 Sorunlar Ve Çözüm Önerileri

Hem Ülkemizin hem de ilimizin  sanayisinin istenilen düzeye ulaşması için; düşük katma değerli ve emek-yoğun ürünler yerine ileri teknolojili ve sermaye-yoğun ürünler üreterek bu ürünleri gelişmekte olan ülkelere ihraç etmesi ve üretimdeki teknolojik gelişmelerin takip edilmesi gerektiğini vurgulayan Sönmez, Sanayi raporumuzda nitelikli işgücü eksikliği, yenilikçi ürün tasarımı ve üretimin olmaması, markalaşma düzeyinin düşük olması, sermaye yetersizliği ve finansmana erişimde yaşanan sorunlar, ihracat da geleneksel yöntemlerin kullanılması, yeni trendlerin yaygın olmaması ,işletmelerin genellikle aile şirketi olması, kurumsallaşmamış olması, ilimiz yatırım çekme ve tanıtım faaliyetleri alanında yeterli performansı gösterememesi, profesyonel danışmanlık gereksinimi, sanayi altyapısına ilişkin sorunlar, lojistik merkez ve ulaşım, üniversite-sanayi iş birliği eksikliği, enerji altyapısının zayıflığı, devlet destekleri ve teşvikler hususunda sorunlar ve çözüm önerileri yer almaktadır.  

Son dönemde Tekstil sektöründe yaşanan daralma sebebi ile ilimizde faaliyet gösteren işletmelerin bir kısmının kapandığı, bir kısmının ise konkordato ilan ettiklerini gözlemlemekteyiz. Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde üretim yapan işletmelerin girdi maliyetlerinin artması üzerine üretimde zorlandıklarını ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet etmekte güçlük çektiklerini müşahede etmekteyiz. Bu durumun ilimizde düşük olan istihdama da olumsuz etki yapacağı aşikârdır. Tekstil sektörünün yeniden cazip hale getirilmesini sağlamak üzere rekabet güçlerini artırmak ve istihdamı artırmaya yönelik paydaş kurum ve kuruluşlar ile çalışma yürütülmesi, markalaşmanın teşvik edilmesi ve Devlet desteklerinin artırılması olumlu katkı sağlayacaktır. dedi

            Diyarbakır İçin Faydalı olacak Projelere Ağırlık verilmelidir

Genç nüfusa sahip olan ilimizde işsizlik önemli bir sorun olarak durmaktadır. İstihdamın artırılması, vatandaşlarımızın gelir düzeyinin artırılması ve refah seviyesinin yükseltilmesi için Silvan projesinin bitmesine müteakip sulanabilir tarımsal üretimde artış ve çeşitlilik sağlanacağından, tarıma dayalı sanayinin geliştirilmesi ve yerinde üretimin sağlanması için, uygun ilçelerimizde Organize Sanayi Bölgelerinin (OSB) kurulması ve bu ilçelerimizde özellikle tarıma dayalı sanayi üretiminin artırılmasını sağlamak üzere ihtisas OSB’lerin kurulması faydalı olacaktır. İşsizliği önlemeye önemli katkısı olan emek yoğun tekstil sektörünün teşvik edilmesi ve bu ilçelerde Tekstil veya Gıda İhtisas OSB’lerin kurulması da istihdama önemli katkı sunacaktır. Küçük yatırımcılara destek olmasını sağlamak üzere; Kamu desteği ile bölümlere ayrılmış büyük ölçekli fabrika binalarının ve altyapılarının yapılarak kuluçka merkezi veya İŞGEM modeline benzer alanların oluşturularak genç girişimcilerin teşvik edilmesi, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde daha önce yürütülmüş lojistik merkez projesinin hızlandırılarak bir an evvel hizmete sunulması, istihdama, ilimizdeki sanayi yatırımlarının ve ticaretinin artmasına olumlu katkı sunacaktır.  Hayvancılığı teşvik etmek ve desteklemek üzere; İlimizde Tarıma Dayalı İhtisas Küçükbaş Besi OSB kurulması, Ortak tedarik zincirinin oluşması, gürültü ve görüntü kirliliğinin önlenmesini sağlamak üzere tüm ilçelerde Karma Küçük Sanayi Sitelerinin kurulması ve şehir çeperinde konumlandırılmalarının sağlanması, İl Merkezimizde bulunan 1., 2., 3. ve   Marangozlar Küçük Sanayi Sitelerinin Şehir merkezi dışına taşınmasının sağlanması ve mevcut yerlerinin yeniden değerlendirilmesi şehir trafiğini rahatlatmanın ötesinde gürültü ve görüntü kirliliğinin önüne geçileceği gibi ilin ticaretinin de canlanması ve modern içinde mesleki eğitimlerinde verileceği yeni sanayi sitelerinin yapılması sağlanmış olacaktır.

Lojistik Merkez

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde ilimizin ilgili sivil toplum kuruluşları ve ilgili kurumlar ile yapılan istişareler sonucu projesi yürütülen Lojistik Merkezinin kent ekonomisinin hizmetine sunularak üretim ekosisteminin güçlendirilmesi gerektiğini dile getiren Başkan Sönmez,  Lojistik Merkezin yaklaşık 420 bin M2 kapalı alan içerisinde küçük, orta ve büyük ölçekli depolar, tren yanaşmalı depolar ve 700 araçlık Tır parkı, sosyal hizmet alanları ve idari bölümler yer alacağı açıklanmıştı. Lojistik merkezin tamamlanmasına müteakip İlimizin iç ve dış ticaretine önemli katkı sağlayacak olup, yaklaşık 4500 istihdam öngörülmekteydi. Bu merkezin ilimizde kurulması önemli avantajlar sağlayacak yakın doğu ve Ortadoğu ülkelerine yapılacak olan ticarette önemli avantajlar sağlayacağı aşikardır. Bu merkez ile İlimizde faaliyet gösteren işletmelere önemli lojistik avantajlar sağlayacaktır.

Bu gibi önemli projelerin ilgili tüm paydaşlar ile istişare edilerek tamamlanması ilimizin ve ekonomik çevrelerin faydasına olacaktır. Projenin durdurulmasının hem zaman kaybına ve hem de ilimizin prestij ve ekonomik kayıplarına sebep olacağını düşünmekteyiz. Bu konunun öncelikle Valiliğimiz, Belediye ve ilgili sosyal ve ekonomik sivil toplum kuruluşlarının bir araya gelerek sorunun çözümüne ilişkin karar alınmasının ilimizin menfaatine olacağı kanaatindeyiz. Tüm paydaşların konuyu titizlikle ele alarak ilimizdeki bu önemli projenin bir an evvel bitirilerek ilimizin ekonomisine ve ticaretine kazandırılmasını temenni ediyoruz dedi.

Üreten Bir Şehir Olarak Anılmak İstiyoruz

MMG Diyarbakır Başkanı Gülhan Sönmez açıklamasının sonunda; İlimizde üretim çeşitliğini sağlayarak ham maddeyi değerlendirmeye yönelik imalatların yapılması ilimizin istihdamına ve ekonomisine olumlu katkı sağlayacaktır. Esnafların faaliyeti ve ticaret devam etmeden, sanayide çarklar dönmeden şehri ayağa kaldırmak çok zordur. Üreten bir Diyarbakır olarak anılmak istiyoruz. Memleketimizin her alanda kalkınması ve ilerlemesi için bizler Mimar ve Mühendisler Grubu olarak elimizden gelen her şeyi yapıyoruz yapmaya da devam edeceğiz. Bu kapsamda yakın bir süre içerisinde Sanayi Komisyonumuz tarafından hazırlanan raporumuzu güncel haliyle paylaşacağız diyerek sözlerini tamamladı.