Diyarbakır ovasında güneş her sabah aynı ihtişamla doğuyor ama çiftçinin yüzü gülmüyor. Traktör çalışıyor, pamuk beyaz açıyor, buğday başak veriyor… Fakat kazanç yok. Tarlada alın teri döken herkesin dilinde aynı cümle: “Ektiğimizle masraf başa baş.”
Daha tarlaya adım atmadan kayıp başlıyor. Mazot ve gübre fiyatları devlet desteğini bir çırpıda eritiyor. Sulama zamanı geldiğinde ise elektrik kesintileri, fatura borçları ve sistem arızaları çiftçinin belini büküyor. Borcunu ödeyemeyen suya ulaşamıyor; suya ulaşamayanın toprağı da bir süre sonra susuyor.
Kaçak kullanım yapanla düzenli ödeyen aynı kefeye konulunca, köylerde huzursuzluk artıyor. Su yüzünden komşu komşuya küser hale geldi. Eskiden “su hayattır” derdik, şimdi su kavganın sebebi oldu.
Ahırlarda da tablo faklı değil. Şap hastalığı yüzünden hayvan pazarları kapanınca besici nakit akışını kaybetti. Yem fiyatı yükseldi, satış kapısı kapandı, üretici hem tarlada hem ahırda sıkıştı.
Pamukta ise tablo daha da karanlık. Açıklanan alım fiyatı, maliyeti bile kurtarmıyor. Ürününü satıyor ama eline kar geçmiyor. Bir yıllık emeğin karşılığı bir depo borçla sınırlı kalıyor.
Oysa çözüm aslında belli. Silvan Barajı ve tüneli tamamlandığında, yaklaşık 2 milyon 350 bin dekar arazi suya kavuşacak. Bu sadece sulama dğil, bölgenin kaderini değiştirecek bir adım.
Sulama kooperatiflerine güneş enerjisi desteği sağlanmalı. Köyler kendi elektriğini üretirse hem masraf azalır hem de yıllardır bitmeyen “elektrik borcu” tartışması sona erer.
Pamukta prim sistemi gerçekçi rakamlarla, hasat öncesinde açıklanmalı. Arazi toplulaştırma, modern sulama hibeleri ve ürün planlaması hızlandırılmalı. Hayvancılıkta da düzenli aşılama ve pazar hijyeni kalıcı hale getirilmeli.
Diyarbakır çiftçisinin meselesi sadece para değildir.
Su, enerji, fiyat ve pazar aynı anda yönetilemediği için herkes bunalıyor.
Ama devlet, piyasa ve kooperatif aynı masada buluşursa bu topraklar yeniden nefes alır.
Çünkü bu şehrin bereketi betonda değil, tarladadır.
Çiftçi ektiğinden utanmaz; yeter ki tarlaya suyun sesi geri dönsün.