Devlet vatandaşına pusu kuramaz. Kurmamalıdır. Çünkü devletin varlık sebebi, vatandaşını korumak, ona adaletle muamele etmek ve hukuk güvenliğini sağlamaktır. Aksi hâlde devlet, adalet dağıtan bir çatı olmaktan çıkar; vatandaşıyla köşe kapmaca oynayan bir tahsildara dönüşür.

Bugün tapu işlemlerinde yaşanan tablo tam olarak budur. Belediyelerin belirlediği resmî rayiç bedeller ile piyasadaki gerçek satış bedelleri arasındaki uçurum herkesin malumudur. Vatandaş, devlete ait bir kurum olan belediyenin belirlediği rayiç bedeli esas alarak tapu harcını yatırmakta; aylar sonra başka bir devlet kurumu olan maliye tarafından “eksik beyan” gerekçesiyle cezaya muhatap bırakılmaktadır. Bu tabloyu başka nasıl tarif edebiliriz? Devletin bir kurumu “şuradan geç” derken, diğeri aynı noktada vatandaşı cezayla karşılıyorsa, bunun adı pusu değil de nedir?

Vatandaş ne yapsın? Piyasa bedelini esas alsa, belediyenin belirlediği rayiç bedel “niye düşük kaldı” diye sorgulanmıyor; rayiç bedeli esas alsa bu kez maliye kapıya dayanıyor. Ortada bir belirsizlik değil, açık bir çifte standart vardır. Bedeli devlet belirliyor, cezayı yine devlet kesiyor; bedel düşükse sorumlusu vatandaş ilan ediliyor. Oysa bu çelişkinin mimarı vatandaş değil, sistemin ta kendisidir.

Üstelik tapu harçlarının zaten fahiş olduğu bir dönemdeyiz. 2025 yılında devletin sadece tapu harçlarından elde ettiği gelirin 130 milyar lirayı aşması, vatandaşın omzundaki yükün ne kadar ağır olduğunu göstermeye yeter. Bu kadar yüksek harçlara rağmen bir de “eksik beyan” gerekçesiyle ceza kesmek, adalet duygusunu zedelemekten başka bir sonuç doğurmaz. Devlet, bütçe açığını vatandaşın hatası varmış gibi davranarak kapatamaz.

Hukuk devletinde esas olan, öngörülebilirliktir. Vatandaş yaptığı işlemin sonucunu bilmelidir. Devlet, kendi kurumları arasındaki uyumsuzluğun faturasını vatandaşa çıkaramaz. Eğer rayiç bedeller gerçekçi değilse, bu bedeller güncellenir. Eğer tapu harcı sistemi sorunluysa, bu sistem düzeltilir. Ama hiçbir şartta vatandaş, devletin kendi iç çelişkilerinin kurbanı hâline getirilemez.

Devlet güçlüdür; ama gücünü vatandaşı sıkıştırarak değil, adaletle yöneterek gösterir. Vatandaşına pusu kuran bir devlet anlayışı, güven üretmez; korku üretir. Güvenin olmadığı yerde ise ne hukuk ayakta kalır ne de toplumsal huzur.

Bugün yapılması gereken nettir: Ya belediyelerin rayiç bedelleri piyasa gerçeklerine uygun hâle getirilmeli ya da bu bedelleri esas alarak işlem yapan vatandaşa ceza yolu tamamen kapatılmalıdır. Aksi hâlde her tapu işlemi, vatandaş için bir yatırım değil; “acaba ne zaman ceza gelir” endişesiyle beklenen bir tuzağa dönüşür.

Devlet vatandaşına pusu kuramaz. Çünkü pusu, düşmana kurulur. Vatandaş ise bu devletin sahibi, asli unsuru ve en büyük emanetidir.
Bu sorunun kalıcı ve adil çözümü ise açıktır: Tapu harcının binde dörtten binde bire düşürülmesi ve belediyelerce belirlenen rayiç bedellerin, piyasadaki reel satış değerlerini esas alacak biçimde şeffaf ve güncel olarak revize edilmesidir.