‘Cuma Sohbetleri’ köşemizin bu haftaki konuğu, Bağlar İlçe Müftüsü Hasan Yardak. Müftü Yardak ile duanın anlamını, önemini, hangi durumlarda dua etmemiz gerekir, dua ederken nelere dikkat etmemiz gerekir, dua ederken kimlere edilmesi gerekir, duanın adaplarını, kimlerin duasının reddedilmeden kabul edildiğini, kimlerin duasının edilmediğini, kader ile kısmetin duayla değişip değişemediğini, dua edilirken hangi davranışlarda bulunup bulunmamamız gerektiğini, geceleri mezarlıkların yanından geçerken dua edilebileceği ve berzah hayatı gibi meseleleri konuştuk. Duanın sadece ve sadece Allah’a yapılması gerektiğini ifade eden Yardak; “Kader ve kısmet Yüce Allah'ın takdiridir. Yüce Allah, takdir etmiş ki biz o duayı edersek duamız kabul edilecek ve önceden belirlenen kaderimizin değişme ihtimali olur. Dua etmezsek zaten kaderimiz önceden belirlenmiştir. Peygamber Efendimiz(sav),  kaderin duadan başka bir şeyle değiştirilemeyeceğini bize bildiriyor. Yüce Allah, bir şey takdir etmiştir, biz dua edersek ancak o kaderi Allahın takdiriyle bir şekilde değiştirme şansımız olabilir. Duanın günlük hayatımızda geleceğimiz için son derece önemi vardır. Kuran’ı Kerim'de de buna benzer birçok dua vardır. İyilik yapmak, insanın ömrünü bereketlendirir, dua kaderi değiştirir” dedi. -DUA NEDİR? YARDAK: Dua etmek için duanın ne olduğunu bilmemiz gerekiyor.  Dua her şeyden önce Yüce Allah'a yönelerek ondan istek ve dilekte bulunmaktır. Sözlük anlamı ile dua “çağırmak, seslenmek, istemek, yardım talep etmek” demektir. Dinî bir terim olarak ise; İnsanın bütün benliğiyle Allah’a yönelerek maddî ve manevî isteklerini O’na arz etmesidir. Temeli, insanın Allah’a hâlini arz etmesi ve O’na niyazda bulunması olduğuna göre dua, Allah ile kul arasında bir irtibattır. -DUA’NIN ÖNEMİ NEDİR? YARDAK: Duanın önemi ile ilgili şunu söylemek istiyorum. Bütün hadis kitaplarında dua bölümü vardır. Bu duanın nasıl yapılacağı, nerelerde, hangi vakitlerde yapılacağı ve hangi şartlarda kabul edileceğine dair bir bölüm yer alıyor. Bundan dolayı ibadetin ne denli önemli olduğunu anlıyoruz. Yüce Allah, Kuran’ı Kerim'de sizin ibadetiniz, duanız olmazsa Rabbim ne diye size değer verir, demiştir. Demek ki değerimiz duamızladır. Duada ibadettir, ibadeti Allah'tan başka hiç kimseye edemeyiz ki yine burada duanın önemine işaret ediyor. -DUA NASIL EDİLİR, KİME EDİLİR? YARDAK: Dua edilirken Allah'tan başka hiç kimseden istek ve dilekte bulunamaz. Kulun isteklerine Allah'tan başka kimse cevap veremez. Çünkü her şeyi gören, işiten ve yalnız gücü yeten O'dur. Bu sıfatlar Allah'tan başka kimsede bulunmaz. Tabii bunu hemen söyleyince araya şunu eklememiz gerekiyor. Allah'tan başkasından bir şey istenmez, dilekte bulunamaz. Özellikle toplumumuzda zor duruma düştüğünde veyahut tam düşmekle yüz yüze kaldığında ya Şeyh Abdülkadir Geylani, ya Gavsı Geylani denilmemeli, sadece Allah'a yalvarılmalıdır.  Çünkü dua ibadettir, ibadette Allah'tan başkasına yapılmaz. Resulullah (As) bir hadisi şeriflerinde ‘Dua ibadetin kendisidir, ibadetin özüdür,  beynidir, iliğidir’ demiş. -DUA’NIN ADAPLARI NELERDİR? YARDAK:  Halis bir niyetle Rabbine yalvarmak Gösteriş olsun diye değil İçten gelerek dua etmeliyiz.  Allah'ın rahmetine muhtaç olduğumuzu göstermek gerekir. Huşu içinde Rabbine yalvarmak yani dua ettiği zaman kafasında başka düşünceler olmayacak, Rabbi ile konuştuğunu bilecek. Dua ederken Allah'a dua ettiğimizin farkına varmamız lazım. Dua ederken temiz olmamız lazım, yani abdestli olmamız lazım, elbisenin temiz olması lazım ki bu daha uygundur. Kıbleye dönerek dua etmeliyiz. Duaya, Allah'ın adını anarak başlamak gerekir. Eğer Allah'tan bir şey istiyorsa ellerini açıp yalvararak dua etmeliyiz. Eğer bir kötülükten kendini muhafaza etmek istiyorsa da elini ters çevirip dua etmesi lazım. Çünkü muhtaç olduğumuzun ifadesi olarak elimizi açmamız, Allah katında her zaman kabul görmüştür. Duada ısrar ve devamlılık olmalıdır. En az üçer sefer istediğimiz şeyi belirtmek. Duada fazla söz söyleyip de uzatmamak gerekir. Dua ederken kısa öz ve net olarak Ne istediğimizi belirtmemiz gerekir. Dua ederken Allah’a yalvarmak ve ağlamak. Ağlamak, zelil olduğumuzu zayıf ve aciz olduğumuz, onun rahmetine muhtaç olduğumuzu gösterir. Yüce Allah’ın 99 ismiyle Allah’a dua etmemiz lazım. Dua ederken kendimizden başlamalıyız. Önce kendimize, sonra yakınlarımıza ve Müslümanlara dua etmemiz lazım. -DUA HANGİ DURUMLARDA KABUL OLUNMAZ? YARDAK: Yüce Allah’ın yasakladığı bir şeyi Allah’tan istemeyeceğiz. Örneğin; Allah’ım o kişiyi bana öldürmeyi nasip et dememeliyiz. Bana kumar oynamayı nasip et dememeliyiz. Kalp ve zihin temizliğinin yanında beden ve üstümüzün, başımızın temiz olmasına dikkat etmeliyiz. Temiz olmadığımız zaman dua etmemeliyiz. Çünkü direk olarak Yüce Allah’la konuştuğumuz için elbisemizin temiz olması lazım.   -DUALARIN KABUL OLDUĞU VAKİTLER NE ZAMANDIR? YARDAK: Seher vakti, sabah namazından önceki teheccüt vakti dua edersek kabul olunur. Cuma günü duaların kabul edildiği bir saat vardır, ancak bu saat belli değildir. Onun için Müslümanlar tüm cuma gününü değerlendirmesi lazım. Kadir Gecesi yapılan duaların hepsi makbuldür. Namazda kamet getirildiği zaman dua kabul edilir. Yağmur yağdığında edilen dualar kabul olunur. Arefe günü yapılan dualar kabul edilir. Ölü ve hasta yakınına dua etmek önemlidir. Meşru bir sefere çıkanın duası kabul edilir. Farz namazlarından sonra yapılan dualar kabul edilir. Secde halinde yapılan dualar kabul edilir. Çünkü secde hali, insanların yüce Allah'a en yakın olduğu vakittir.   -DUALARI REDDEDİLMEYENLER KİMLERDİR? YARDAK: Salih olanlar, Yüce Allah'ın dostları, Yüce Allah'ı çokça zikredenlerin duası kabul edilir. Muhtaç ve zor durumda olanın duası kabul edilir. Ana-babaların çocukları için yaptığı dualar kabul edilir. Ana-babanın çocuğu için ettiği dualar kabul olduğu gibi bedduaları da kabul edilebiliyor. Onun için çocuklara beddua etmekten sakınılmalıdır, bu konuda dikkat etmelidir. Anne-babalar, farkında olmadan çocuklarına beddua etmemelidir. Adaletli hükümdarın, devlet başkanının ettiği dua kabul edilir. Oruçlu ve misafirin duası kabul edilir. Özellikle iftar vaktinde yapılan dualar kabul olunur. Hazır olmayan din kardeşinize ettiğiniz dua kabul olunur. Mazlumun duası, facir(günahkâr), mazlum ve kâfir olsa dahi Yüce Allah onun duasını kabul eder.   -DUA EDERKEN NİÇİN FATİHA SURESİ İLE BAŞLARIZ? YARDAK: Namaz esnasında Fatiha Suresini okuduğumuzda eksiksiz bir şekilde okunmalıdır. Fatiha Suresi, Şafii mezhebine göre namazın rüknüdür. Bir harfi dahi eksik olursa veya yanlış okunursa o namaz sahih değildir. Fatiha Suresi’nden bahsetmenin sebebi şudur. Çünkü Fatiha Suresi, bizim için bir dua örneğidir. Fatiha Suresi’nde da duanın önemine işaret ediyor. Kuran’ı Kerim, dua ayetleri ile başlıyor. İyyâke na’budu ve iyyâke neste’în dediğimizde 'Ey Rabbimiz sadece sana ibadet eder ve sadece senden yardım dileriz' diyoruz. O zaman bir mümin, Yüce Allah'a namaz kılarken verdiği bu söze bağlı kalmalıdır. Darda da kalırsa Yüce Allah'tan başka hiç kimseye yalvarmayacak. Allah'tan başka kimseden dilekte bulunmayacak. Yüce Allah'tan başka kimseye medet ummayacak. Bu medet umduğu ister peygamber olsun, ister şehit olsun, ister sahabe olsun fark etmez. Kim olursa olsun hele ki ölülerden hiç yardım istenmez, medet umulmaz. -KADER VE KISMETİMİZ DUAYLA DEĞİŞİR Mİ? YARDAK: Kader ve kısmet Yüce Allah'ın takdiridir. Yüce Allah, takdir etmiş ki biz o duayı edersek duamız kabul edilecek ve önceden belirlenen kaderimizin değişme ihtimali olur. Dua etmezsek zaten kaderimiz önceden belirlenmiştir. Peygamber Efendimiz(sav),  kaderin duadan başka bir şeyle değiştirilemeyeceğini bize bildiriyor. Yüce Allah, bir şey takdir etmiştir, biz dua edersek ancak o kaderi Allahın takdiriyle bir şekilde değiştirme şansımız olabilir. Bazılarının duanın hiçbir etkisi yoktur, olan olmuştur, kaydedilen kaydedilmiştir diye söylenmemesi gerekir. Duanın günlük hayatımızda geleceğimiz için son derece önemi vardır. Kuran’ı Kerim'de de buna benzer birçok dua vardır. İyilik yapmak, insanın ömrünü bereketlendirir, dua kaderi değiştirir. -DUANIN KABUL EDİLMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR? YARDAK: Dua eden kişinin helal kazançtan yemeye çalışması gerekir. O kişi, haramdan yiyorsa, içiyorsa, giyiyorsa o kişinin duası kabul olmaz. Dualarımızın kabul edilmesi için ağzımıza aldığımız lokmaya dikkat etmeliyiz. Giydiğimiz ve oturduğumuz yere dikkat etmeliyiz. Oturduğumuz evin haram olup olmadığına dikkat etmeliyiz. İçtiğimiz suyun helal olup olmadığına dikkat etmeliyiz. En önemli husus budur duanın kabul edilmesi için. Allah'tan meşru olmayan bir dilekte bulunmamamız gerekiyor. Haram olan bir şeyi Allah'tan istememek, akrabalarla bağlantıyı kesecek türden şeyleri Allah'tan istememek. Yani Allah'tan isteyeceğimiz şeylerin meşru olması lazım.   -MÜMİNİN DUASI NASIL KABUL EDİLİR? YARDAK: Bunun 3 şekli vardır. Yüce Allah, ne istediyse bu dünyada verir. O istediğinin dengi, Onun önünde bir musibet vardır bir bela vardır. Zaten istediğini vermemiştir, ancak o belayı önünden kaldırmıştır. Yüce Allah bu dünyada vermez. Onun mükâfatını diğer dünyada, ahirette kendisine verir. Dolayısıyla kabul edilmeyen müminin duası yoktur. Mutlaka bir şekilde Yüce Allah, o müminin duasını kabul eder. Hatta Hadisi Şerif’lerde Yüce Allah, hayâ sahibidir, kendisine elini açan, dua edenin elini boş çevirmekten hayâ eder. Bir mümin, samimi bir kalple elini açarak Allah'a dua ederse, bir istekte bulunursa Yüce Allah o eli boş çevirmekten hayâ eder. Bir şekilde duası kabul edilir.  Duası kabul edilmeyenler, muhakkak ısrar etsin, sürekli dua etsin, Yüce Allah, bir şekilde duasını kabul eder. -KİŞİ DUA EDERKEN NASIL DAVRANMALIDIR? YARDAK: Dua eden kişinin aklında başka şeyler olmamalıdır. Dua ederken aklımızda başka şeyler olmamalıdır. Yüce Allah, her zaman ve her zorlukta işitendir. Hem darlıkta hem refahta sürekli dua etmeliyiz. Kişi ne zaman isterse Yüce Allah'ın kapısı sürekli açıktır, rahmeti açıktır. Dua edenin duasını kabul eder. Yüce ALLAH, Peygamber Efendimiz(sav)’e  “Benim kullarım beni sana sordukları zaman onlara yakın olduğumu söyle. Ben onlara yakınım, dua etsin. Ben onların duasını kabul ederim” diye buyurarak vaatte bulunmuştur. Dua eden kişinin kafası karışık olmamalı ve içten dua etmelidir. Kişi dua ederken, düşüncesi çarşıda pazarda ise duası kabul olmaz. Düşünce, dil ve kalp uyumlu olmalıdır.   -GECE MEZARLIKLARDAN GEÇERKEN DUA ETMEK YANLIŞ MIDIR? YARDAK: Mezarlıkta uyuyanlara ne zaman yanından geçersek dua edebiliriz. Gece geçtiğimizde ettiğimiz dua ile onları uyandırıyorum diye bir şey söyleniyorsa bu yanlış bir şeydir. Bu hurafedir,  böyle bir şey yoktur. Çünkü duanın gecesi, gündüzü yoktur. Hatta gecenin son vakitlerinde yapılan dua makbuldür ve kabul edilir. Seher vakti dediğimiz vakitte yapılan dua kabul edilir. Yani ölü uyuyor mu uyumuyor mu diye bir şey olmaz. Biz bunları bilemeyiz bunlar tamamen hurafe bir düşüncedir. Her zaman ölülere, hayatta olanlara, kendimize ve çocuklarımıza dua etmemiz gerekir. Örneğin; gece dua ettiğimizde vefat eden kişi uyanacak mı diye bir şey söz konusu olamaz. Onun için her zaman dua etmeliyiz, dua etmenin gecesi, gündüzü ve vakti yoktur. Ölülerin durumu nasıldır, kabirdeki yaşamları nasıldır, bunu bilemeyiz. Ölülerin orada olup olmadıklarını bilemeyiz. Kabir hayatı, uyku ile kıyas etmemiz yanlıştır. İnsan ölünce yok olmuyor. Ne zaman mezarlığa gidersiniz ya da evinizde oturduğunu zamanda ölülere dua edebiliriz. Dua etmemin bir vakti ve zamanı olmaz.   -BERZAH HAYATI NEDİR? YARDAK: Ölülerin ruhlarının kıyamete kadar bulunacağı yer anlamında kullanılır. Yani öldükten sonraki hayat, kıyamet ile dünya arasındaki ara dönemdir. Berzah, sözlükte “iki şey arasındaki engel, perde ve ayırıcı sınır” demektir. Dinî ıstılahtaki karşılığı ise, “ölümden sonra başlayan ve mahşerdeki dirilişe kadar devam edecek olan kabir hayatıdır. Onların önlerinde ise, yeniden dirilecekleri güne kadar (süren) bir berzah vardır.” (Mü’minûn, 23/100) âyetinde de geçen “Berzah” ile kastedilen budur. Buna göre ölen herkes berzah âlemine girecektir.