“Pazartesi Sohbetleri” köşemizin bu haftaki konuğu, Yeşil Yıldız Bağımlılıklarla Mücadele Derneği Genel Başkanı Yahya Öger.   RÖPORTAJ: Yağmur ENSARİ Bağımlılık ve bağımlılıkla mücadele konuları üzerine konuştuğumuz Öger, “Bağımlılık bir hastalıktır. Tedavisi mümkündür. Yani toplumda dışlanmalarını gerektiren bir durum yok. Tamamen tedavi ile iyileşme imkanları var” dedi. -BAĞIMLILIK HASTALIK MIDIR? ÖGER: Bağımlılık bir hastalıktır. Artık dünya sağlık örgütü de bunu hastalık olarak kabul ediyor. Bağımlılığın en uç, en zirve noktası madde bağımlılığıdır. Madde bağımlılığında birey, kendine zarar vermeye başlıyor. Sentetik uyuşturucu kullanan kişilerin yaşam sürelerine bakınca 3-5 yıl içerisinde maalesef ölümle karşılaştıkları gibi bir gerçek var. -BAĞIMLILIK SÜRECİNİN BAŞLAMASINI NEYE BAĞLIYORSUNUZ? ÖGER: Bağımlılık sürecinin başlamasında bir manevi boşluk vardır. Birey şükretmeyi, tefekkür etmeyi, bir noktada aç gözlülük ve hırs yapıyorsa, problemlerle baş başa kaldığında bunun bir imtihan olduğunu bilmiyorsa o zaman bağımlılık sürecinin başlaması kaçınılmaz oluyor. Ekonomik anlamda yaşanan sıkıntılar kişiyi ne yazık ki bağımlılığa itiyor. Bağımlı olmaya daha meyilli bir hale geliyorlar. -MADDE BAĞIMLILIĞINDA TEDAVİ NOKTASINDA NE GEREKENLİ? ÖGER: Tedavi noktasında olması gereken etmenler vardır. Tedavi noktasında ailenin desteğinin olması şarttır. Birey zaten kendini tedavi olmaya ikna etmeli. Birey kendini ikna ettikten, tedaviyi kabul ettikten sonra da ailenin destek olması şarttır. Ailenin desteği olmazsa tedavide başarılı olunmaz. Bir örnek vermek istiyorum; bir hastamı doktora gönderdim ve doktor bana tedavi sürecinin zorlu olacağını söyledi. Nedenini sorduğumda eşinin destek vermediğini söyledi. Anlayacağınız aile desteği elzemdir. -MANEVİ BOŞLUK DEDİNİNZ TEDAVİ SÜRECİNDE BU KONUDA NE YAPILIYOR? ÖGER: Nasıl ki başlama sürecinde manevi boşluk sebep sunuyorsa tedavide de o boşluğun doldurulması gerekiyor. Bu anlamda manevi destek verilmeli. Kişi İslam dinine mensupsa İslami açıdan, diğer dinlere mensupsa diğer dinler bakımından bir manevi destek verilmelidir. Mensubu olduğu dinin âlimlerinden ve din adamlarından destek alınmalıdır. Manevi destek olmalıdır. Tedavi sonrasında kontrol altına alına bilmesi için bireyin, kontrol sonrası beni bilen, gören, muhafaza eden bir varlığın olduğu düşüncesine varması gerekir. Tekrar yaparsa bir hesap soranın olacağını bilmeli. Ahirette hesap vereceği inancı olmalı. O zaman bir oto kontrol mekanizması olut. Buda tedavi noktasında elimizi güçlendiren etmenlerden biridir. -TEDAVİ SONRASINDA TOPLUMA ADAPTE ETME KONUSUNDA BİRŞEY YAPILIYOR MU? ÖGER: Evet yapılıyor.  Sportif, sanatsal, kültürel faaliyetlerle bu bireylerin adaptasyonuna katkı sunmaya çalışıyoruz. Genel olarak bağımlı bireyleri âtıl, işe yaramayan, beceriksiz görme yanılgısına giriyoruz. Ben, gözlem ve deneyimlerim sonucunda içlerinde çok başarılı, yetenekli çocuklar olduğu sonucuna vardım. Bunlar bir şekilde, bazı sebeplerle bu hastalığın pençesine düşmüşler. Dolayısıyla bu çocukları tekrar topluma kazandırmak için çalışmalar yapmak zorundayız. -BAĞIMLILIĞA İŞSSİZLİLİK İTİYOR DEDİK. PEKİ, TEDAVİDEN SONRA ÇALIŞA BİLECEK SAĞLIĞA KAVUŞUYORLAR MI? ÖGER: Tedavi sonrasında ekonomiye kazandırılmaları ve meslek edindirilmeleri noktasında bir çalışma uygulanması şarttır. O sağlığa kavuşuyorlar, hiçbir sorun çıkmıyor. Ancak bu noktada da toplumun diğer kesimlerinde sıkıntılar ortaya çıkıyor.   Bağımlıların istihdamından sonra toplumdaki diğer gençler, insanlar iş bulmak için isteyerek bağımlılık sürecine dahi olurlar mı, böyle bir rol kazasına kurban giderler mi diye bir ihtimal ortaya çıkıyor. Ama biz, bağımlılıktan arındırılan, kan örnekleri ile tespiti yapılan kişilerin işe başlaması, topluma kazandırılması gerektiğine inanıyoruz. -TÜRKİYEDE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE NE NOKTADA? ÖGER: Türkiye’de bağımlılıkla mücadele noktasında güzel çalışmalar oluyor. Bunu hem sağlık bakanlığı hem de hükümet bir elden yürütüyor. Özellikle cumhurbaşkanımızın girişimleri ile beraber bölgeler ve iller bazında ciddi çalışmalar yapılıyor. Türkiye’de 2 hafta önce yapılan bir çalışmada bağımlılıkla mücadele noktasında acaba bir tekelleşmeye mi gidiliyor gibi bir intiba oluştu. Sağlık bakanlığı bir genelge yayınladı. Bu genelgede özellikle rehabilitasyon merkezlerinin yapımı noktasında bazı kısıtlamalar getirildi. Bu anlamda bazı sıkıntılar yaşayacak mıyız? Bence yaşayacağız gibi duruyor. Tekelleşmeye giden bir bağımlılıkla ilgili bir çalışma var gibi duruyor. Umarım öyle bir durum olmaz. -TÜRKİYEDE REHABİLİTASYON NOKTASINDA DONANIMLI İLLER VAR MI? ÖGER: Türkiye’de rehabilitasyon noktasında iyi birkaç ilimiz var. Hakikaten bu illerimiz çok güzel çalışmalar yapıyorlar. Isparta’da Isparta modeli dediğimiz UYUM-DER ‘in yürüttüğü bir çalışma Var. İstanbul’da birkaç dernek bunların içinde BEY-DER diye bir derneğimiz var. Şanlıurfa’da menzil grubuna yakın bir grubun oluşturduğu EYVAN-DER ‘in bağımlılıkla mücadele çalışmaları var. Bursa büyükşehir belediyesi GADEM’İN oluşturduğu bir rehabilitasyon merkezi ve Gaziantep Oya bahadır tedavi merkezinin olması bağımlılıkla mücadelede Türkiye’nin son birkaç yılda ilerleme kat ettiğini gösteriyor. -TÜRKİYEDE BU KAPSAMDA KAÇ DERNEK VAR? ÖGER: Bağımlılıkla mücadele kapsamında toplamda 370’e yakın dernek var. En güçlü derneklerden biri de 1920 yılından beri sahada aktif olan Yeşilay’dır. Bir dönem sahada olmamaları söz konusu olmuş olsa bile özellikle son 10 yılda cumhurbaşkanının da destek vermesi ile yine parlayan ve bu alanda güzel çalışmalar yapan güçlü derneklerimizden biridir. Ancak bağımlılıkla mücadele de tek bir deneği görmek diğerlerinin yok saymakta vizdansızlıktır.370 olan dernek sayısını az buluyorum. Çünkü Avrupa’da bazı ülkelerde sayısı binlerle ifade edilen dernekler var. Kimi alkol, kimi uyuşturucu gibi konularda oluşum yapmışlardır. Dolayısıyla Türkiye’de de üst çatı olarak STK olarak devam etmeliler. Yeni oluşan dernekler de desteklenmeli, motive edilmelidirler. -PEKİ YASALAR VE GÜVENLİK GÜÇLERİNİN DENETİMLERİ YETERLİ Mİ? ÖGER: Yasalarla ilgili son 4 yılda ciddi çalışmalar yapıldı. Bu anlamda yasalar KHK’lar ile güçlendirildi. Ama üzülerek söylemek istiyorum ki yasalar bazen eksik kalıyor. Caydırıcılığını yitiriyor. Bu anlamda yeni bir mevzuata gidilebilir mi bilmiyorum ama iyi bir çalışmanın gerekliliğine inanıyorum. Bu aralar denetimle ilgili bir zafiyet yaşıyoruz. Malum yerel seçim sürecindeyiz. Ve ne yazık ki her seçim sürecinde denetim mekanizması zayıflıyor. Yine öyle bir dönemdeyiz. Denetleme mekanizmasına daha fazla ivme kazandırılması gerekiyor. Kimsenin insafına bırakılmamalıdır. Ama kolluk kuvvetlerimizi tebrik ediyorum. Çok iyi çalışmalara imza atıyorlar. Hedeflerinde torbacılardan çok ana kaynak var o sebeple kapsamlı bir operasyon yapıyorlar. -BAĞIMLILIĞIN ARTIŞ ORANI NE DURUMDA? ÖGER: Bağımlılıkla mücadele veya bağımlı sayısına dair bir sayı verdiğimizde farklı bir algı oluşuyor. Mesela rakam verince kullanıcılara yönelik fazladan bir ön yargı oluşuyor. Sayı artmış, gençlik elden gidiyor yorumları yapılıyor. Ne yazık ki ülkemizde bağımlılık hızla yayılıyor. Geçen yıla oranla yükselme var. Özellikle 2011- 2018 yılları arasında korkunç denecek derecede bir artış var. Bizimde bu artışı görmemiz lazım hasır altına itmemeliyiz. Tedbirlerimiz almalıyız. Genç nüfus arasında bağımlılık hızla yayılıyor. -ORANLARDAKİ ARTIŞA SİZCE NE SEBEP SUNUYOR? ÖGER: Teknolojinin kullanımı ve erişimi oldukça rahat oldu. İnsanlar teknolojiyi artık ceplerinde taşıyorlar. Bir kumar bağımlısı telefondan bile hemen oynaya biliyor. Teknoloji üzerinden zararlı madde siparişi dahi veriyorlar. Bir diğer sebepte eğitimsizlik. Eğitimdeki sıkıntılar bağımlılıkları tetikliyor. Çocukları derslerine yoğunlaştırırken değerleri eğitimi veremiyoruz. Eksik kalıyorlar. -DİYARBAKIR BAZINDA BAĞIMLILIKLA MÜCADELE NE DURUMDA? ÖGER:Özellikle bağımlılıkla mücadele konusunda sevindirici sonuçlar yaşıyoruz. Diyarbakır’da büyük bir ivme kazandık. Son bir ayda ciddi anlamda bir ilerleme var. Bağımlıkla mücadele merkezlerimiz açıldı. Bunlarda iyi bir ivme aldığımızın göstergesidir. Devlet kurumları da sahada aktif olarak çalışıyor. Bu anlamda sağlık il müdürlüğünün ofis semtinde bilgi evi karşısında bağımlılıkla mücadele danışmanlık merkezi, büyükşehir Belediyesinin bağımlılıkla mücadele merkezini faaliyete koyduk diye yapılan reklamlar, Yeşilay’ın Dicle Üniversitesi ile beraber bir rehabilitasyon merkezi oluşturulması ile alakalı bir ön imza atılması, Dicle üniversitesi bağımlılıkla mücadele biriminin oluşması gibi çok sayıda adım atıldı. Merkezlerin açılması biraz gecikmeli bir çalışma oldu.  Ama sonuç olarak yapıldı. -DİYARBAKIR AMATEM HALA BİTMEDİ BU KONUDA NE DİYECEKSİNİZ? ÖGER: AMATEM 18 yaş tedavi merkezidir. Geçen yıl bitmesi gerekiyordu. Ama hala yapımı devam ediyor ve teslim edilmedi. Bu bizim için bir kayıptır. Biran önce bitmesi ve faaliyete girmesini istiyoruz. -DİCLE ÜNİVERSİTESİNE AİT BİR MÜCADELE MERKEZİ YOK. BU KONUDA NE DİYECEKSİNİZ? ÖGER: Gaziantep’te Oya Bahadır tedavi merkezi var. Birkaç yıldır hizmet veriyor. Bizde bazı hastalarımızı oraya gönderiyoruz. Dicle üniversitesinin de kendisine has ve özellikle bizim bölgemizde kullanılan maddenin türüne göre bir rehabilitasyon merkezinin oluşturulması gerekmektedir. Bu rehabilitasyon merkezinin yönetiminin de üniversite tarafından idame edilmesi gerektiği taraftarıyım. Çünkü İstanbul, Van veya başka bir ilde kullanılan madde türü ve buradaki arasında fark var. Arada fark olunca tedavide değişiyor. Her ilde böyle kendine özgü merkezler olmalıdır. -SON OLARAK EKLEMEK İSTEDİĞİNİZ BİRŞEY VAR MI? ÖGER: Bağımlı bireylerin ötekileştirilmemesi için vatandaşlara çağrıda bulunmak istiyorum. Bizimde ailemizden biri olabilir. Kendimize uzak bir hastalık olarak görmeyelim. Böyle kişilere destek olmak için elimizden geleni yapalım destek verelim yanlarında olalım.