Bir padişah acemi bir köle ile gemiye binmişti. Köle hiç deniz görmemiş, geminin mihnetini tatmamıştı. Ağlamaya, inlemeye başladı. Tir tir titriyordu. Avutmak için çok uğraştılar, ama bir türlü sakinleşmedi. Padişahın keyfi kaçtı. Herkes aciz bir vaziyetteyken gemide bulunan yaşlı bir adam padişahın huzuruna çıktı;

“Müsaade buyurursanız ben onu sustururum” dedi.

Padişah da;

“Lütfetmiş olursunuz” dedi. Yaşlı adam emretti, köleyi denize attılar. Köle birkaç kere suya battı çıktı. Sonra saçından yakaladılar, gemiden tarafa çektiler. Köle gemiye yaklaşınca iki eliyle dümene asıldı, oradan gemiye çıktı, bir köşede uslu uslu oturmaya başladı. Yaşlı adamın yaptığı iş padişahı hayrete düşürdü.

Padişah; “Bu işteki hikmet nedir ?” diye sordu.

Yaşlı adam cevap verdi: ''Köle evvelce suya batmayı tatmamıştı. Gemideki selâmetin kıymetini bilmiyordu. İşte huzur ve saadet de böyledir, bir felâkete duçar olmayan kimse, huzurun kıymetini bilemez."

Kıymet, kısaca, olması gerekendir. Ne bir eksik, ne bir fazla...

Kıymet bilmek, hak ve hakkaniyete uygun davranmaktır...

Kıymet, bilinmek ister.

Bir insanın, imkânın, nimetin, hatıranın yahut eşyanın kıymetini bilmek için, terazimizin sağlam olması gerekir. Az ve çok, her ikisi de doğru değildir.

Bazı şeylerin kıymetini ise ancak kaybettikten sonra anlıyoruz.

Bir de vefat ettikten sonra kıymetini bildiklerimiz var. Vefa ve vefat, derdimize derman oluyor mu, emin değilim.

İnsanın ve insafın aynı yerden geldiğine inanıyorum. Gelmezlerse, kötü.

Kıymet bilmemenin bir diğer yönü de, yapılan iyiliklerin, güzelliklerin unutulması veya yok sayılmasıdır. Kıymet bilmek, kendini bilmektir.

Kendini bilen kişi, örneğin, canını emanet olarak görür ve haram yemez.  Kendini bilen kişi, kul hakkına dikkat ve riayet eder. Bu da, kıymet bilmenin birinci şartıdır.  Her şeye hakettiği kadar kıymet vermek icab eder. Eşeğe değerinden fazla kıymet verirsen, kendini yarış atı zanneder.

Gereğinden fazla kıymet verip, değerinden fazlasını ısrar edersen bir gün seni mutlaka pişman edecektir. Şu son özlü söz ile yazımı noktalamak isterim. "Okşayan elin kıymetini bilmeyenler, tekmeleyen ayağı öperler."

A.Samet Özer