-Yerel Değerler ve Coğrafî İşaretler Üzerine-

Her şeyi birileri ortaya atar...

Sonrasında bu tutuldu mu, dünyada ses bulur.

Herkes bulunduğu bölgenin ya da şehrin coğrafî işaretlerini tescillesin.

Bulunduğunuz ülke yetmiyor, tescil için.

AB, malûm bu işin tekelini elinde bulundurur.

Lahey'de Adalet Divanı var, BM var, benzeri.

Kim bunu ortaya atmışsa göl maya tutmuş benzer:

- Bu peynir bizim olsun, öyküsü sizin.

- Buğday ve arpa unumuzdan yaptığımız simidi biz susamsız yaparız. Bizimkisi kel, sizinkisi susamlı ve haşhaşlı olsun.

- Arkadaş, kelle-paça bizim yemeğimuzdir, başkası sahiplenemez

- Yahu ekmek arası maydanozlu toz biberli hamsi balığını ilk kez babam satmıştır, takasında.

- Olmaz ki böyle yapılmaz ki!.. Çiger de bizim kadayıf da. Kim izinsiz sahipleniyor? Bir bakalım.

*

Bilim ve Teknik'te konu ele alınmış.

Şehirlerde, ilçelerde harıl harıl çalışmalar var...

İçecekler...

Yiyecekler...

Sebzeler...

Meyveler...

El dokumaları...

Oyuncaklar...

Endemik türler...

Bal çeşitleri...

En son bir Alman yetkili geldiğinde döner konusunda müjdeli haber(?) alınmıştı.

Şehirler önce patent alacak.

AB, bunu kabul edince uluslararası tanınırlık kazanacak, coğrafî işaretiniz.

İsot ve çeşitleri hususunda patent almış bir çok biber var.

Domates çeşitleri.

*

Bazen bölgeler değil şehirler arasında çetin tartışmalar olur.

Ashab-ı Kehf Afşin'de mi Tarsus 'ta mı?

Biz, buna Diyarbakır'ı ekledik, kıyamet koptu, gibi.

Mahkeme, Afşin'i daha uygun bulmuş.

Urfa'nın çiğ köfte, lahmacun, fıstık, isot olmak üzere birkaç şehri küstürdüğünü, Mardin'in içli köfte için darıldığını,  Adıyaman'ın etsiz köfteyle rakipsizliğini tescil ettirdiğini, Siirt ve Bitlis arasında halen kapali tandırda pişirilen Büryan anlaşmazlığının sürdüğünü biliyoruz.

Mercimek çorbasına dahi patent arama sevdasına düşen var.

Halep mutfağını görmezden gelip ortada gastronomi turizmi için çoğu hususu görmezden gelen var.

Humus, aynı zaman bir verimli  toprak çeşidi de baharatlı haşlanmış nohutun sac ekmeğiyle dürüm hali.

Şimdi ne olabilir?

Vatandaş, peksimetin Mardin'e ,leblebinin Çorum'a, ayranın Susurluk'a, kadayıfın Diyarbakıŕ'a ait olduğunu ısrarla savunur

Bir de ciğer kebabı var, kimi yerde "cartlak" bilinen.

Bildiğimiz, yöreye göre baharatı, biber çeşidi değışen. Bir yerde kuyruk tikkesi fazla, kimi yerde sadece toz biber. Bazı yerde pul biber, toz nane gibi baharat katkılı.

Bu coğrafî işaret aldıkça bonus kazanan banka kart borçlusu misali sevinen, bir adım önde olmak için çırpınan, kurdukları derneklerle vakıflarla bunun kavgasını verenler çok mu çok!..

*

Daha önce Âhî Teşkilatı vardı.

Her şeyin standardını belirleyen, günümüz Odalar Birliği gibi.

.

Satıcıyla müşteri arasında olumsuz durumda, satıcı suçlu ise, cezalandırılırdı.

Ayakkabı satıyorsa bir teki dama atıldı mı, o dükkân hem para cezasıyla hem kapatılmakla sahibine itibar kaybettirir idi. Tekrarı halinde işten el çekme, ağır tecziye idi.

Tartıda ve ölçmede, yemede ve içmede aynı husus.

Giyimde kuşamda farksız.

Siz bunu yapılan ev eşyasına, yapılan eve uyarlayın.

Vicdan, adalet, merhamet ...

Günümüzde serbest piyasa

Ölçüsü olmayan satışlar...

Tüketiciyi koruma kanunlarına gerek yok.

Ne mahkeme ne zaman tüketme.

Her şehirde borsalar ve odalar var.

Mahkemeleri meşgul etmeye gerek yok.

Bu coğrafî işaretleri öncelikle ülkelerin, sonra şehirlerle ilçelerin ve hatta köylerin almasında tuhaflık var.

AB onaylamazsa uluslararası dolaşımı geçersiz.

Bilirsiniz UNESCO, UNICEF gibi BM Kuruluşları var.

UNESCO Patenti verdi mi, bir tarihî yapıya o ülkenin de her dönem verdiği üyelik âidatı ile yapı ayağa kaldırılır, bir olumsuzluk çıkmazsa.

Bir savaş halinde UNESCO ve UNICEF ne yapar?

Görmekteyiz, olanı ve biteni.

*

Ankara'nın turşusu ile meşhûr ilçesini bilirsiniz.

Aynı turşu, ülkenin dört yanında.

*

Mübarek asma yaprağı ile sarmalar yapılır.

Kimi Tokat asması kullanır kimi Manisa.

Kimi sarmada ve dolmada koruk kimi sumak kullanır.

 *

Bu coğrafî işaret faslı, deniz kıyısında, kumsalda oynayan çocuklara verilen can simidini hatırlatır.

Çocuklar, kumdan kaleler yapar, eserleriyle sevinecekleri anda bir deniz dalgası katil hükmüne geçer.

*

Bilim ve Teknik Dergisi'nden aktarmalarda bulunmadık, doğrusu.

Telif hakkı olabilir.

İsteyen aylık popüler bilim dergisi Bilim ve Teknik'in haziran 2024 Sayısının 48 ve devamı sayfalarına bakabilir.

Sadece 29 TL fiyatlı dergiyi bu dosya için alın ve konuya belirttiğimiz çerçevede yaklaşmadan, dosyayı okuyun.( Sayfa 48-59)

Bilmeyen bu işaretlere sahip çıkıldığında AB'nin katkılarıyla bölgenin, şehrin, ilçenin, köyün kalkınacağını sanır.

Coğrafî işaretlerimiz yerel değerlerimiz...

Kabul ediyoruz da başka ülkelerin coğrafî işaretleri ne arıyor, içimizde ?

Bunun adı global dünyaya entegrasyon doğrusu.

Mesele coğrafî işaretler değil, halen anlamakta zorluk çekenler var.

Dahası anlaşılıyor muyuz?

Sanmıyoruz.

*

.