Tarih boyunca insanlığın yüzleştiği salgınlar olmuştur ve bu salgınlarda en az savaşlardaki kadar insan yaşamını yitirmiştir.

Geçtiğimiz yüzyıldan beri ülkelerin birbirleriyle etkileşimleri teknolojinin de sayesinde özellikle ekonomik olarak birbirlerine olan bağımlılıkları artmıştır.

Bu bağımlılık Hem parasal hem de finansal alanda oluşabilecek ekonomik krizlerde domino etkisi yaratabilecek kapsama ulaşmıştır. Yani bir ülke veya ülke grubundaki kriz, çok kısa süre içinde merkez üssünden diğerlerine sıçrayabilmektedir.

Evet, küresel salgın insanlığı hazırlıksız yakaladı. Bilim ve teknolojinin göz kamaştıracak boyutlarda geliştiği bir dönemde, salgın ekonomik ve toplumsal hayatı hiç beklenmedik bir biçimde sarsmış, toplum sağlığını hem ruhsal hem de fiziksel bağlamda derinden etkilemiştir.

Dünyada milyarlarca insan evlerine kapanmış ve ekonomik faaliyetler bazı sektörlerde tümüyle durma noktasına gelmiştir.

Art arda yaşanan arz ve talep şokları üretimden tüketime, taşımadan tedarik zincirlerine, ticaretten finansa kadar tüm alanlarda dalgalanma ve daralmalara neden olmuştur. Oluşturulan senaryolar aşının bulunmasına göre belirlenirken dünya ülkeleri uzun zamandır ilk kez ne yapacağını bilemez hale gelmiştir.

Sonuçta Gözle görülemeyen bir virüs dünyanın bütün dengesini altüst etmeye yetti. Salgın, halk sağlığı üzerindeki ölümcül etkilerinin yanı sıra ekonomik hayatta da ciddi tahribata yol açtı.

Görünen, bu salgının insanlığın daha önce gördüğü krizlere hiç benzemediğiydi. Küresel ekonomi çok farklı bir krizle karşı karşıya kaldı. Karantina ve sokağa çıkma yasağı gibi sosyal İzolasyon uygulamalarından dolayı ekonomik hayat adeta durma noktasına geldi.

Ülkeler, krizin etkilerini asgari seviyelerde tutabilmek için reel sektöre, çalışanlara ve dar gelirli ailelere yönelik trilyonlarca dolar tutarında kurtarma paketleri devreye soktuysa da Bu devasa kamu destekleri ekonomileri ayakta tutmak için yeterli olamadı.

Tüm dünyaya çok hızlı bir şekilde yayılan böylesi bir salgının küresel ekonomide önemli değişimleri tetiklemesi bekleniyordu belki. Fakat Üretimden tüketime, ulusal politikalardan uluslararası düzenlemelere kadar birçok alanda değişim kendini bu denli hissettireceği açıkçası tahmin edilemedi.

Sosyolojik bir vakıadır, Her ekonomik krizin oluşumunda bir hastalık olma şartı bulunmasa da, hemen her salgının ekonomik ve/veya politik bir sonucu olabileceği öngörülebilmektedir.

1300’lü yıllarda vebadan ötürü Avrupa’da nüfusun önemli ölçüde azalmasıyla birlikte topraklar ekilememiş, serfler şehirlere gidince ücretli işçilik ortaya çıkmış, işgücü azalmış, derebeyler ise serfleri daha ağır koşullarda çalıştırınca ayaklanmalar yaşanmış ve uzun vadede derebeylik düzeni yıkılmıştır

Siyasal tarihte önemli bir değişime neden olan veba örneğinde olduğu gibi, ekonomik krizler de uluslararası ilişkilerden kültüre, sosyal yaşamdan iç siyasete kadar etkilerini gösterebilmektedir.

Günümüzde Salgın kaynaklı kriz ile birlikte tüm dünyada mevcut ekonomik sistemlerin nasıl bir sonuç doğurduğuna hep birlikte şahit olduk.

Dünyanın en büyük ekonomilerine sahip ülkelerin salgınla mücadelede ihtiyaç duyulan en temel koruma malzemelerini sağlamakta aciz duruma düşmesi, hastaları seçerek tedaviye almaları ve diğerlerini ölüme terk etmeleri, ölen insanları taşıyacak tabutları ve gömecek yerlerinin olmaması, mevcut sistemlerin ne kadar insani olduğu sorununu somut bir şekilde ortaya çıkarmıştır.

Her ne kadar ekonomik krizlerin oluşum nedenlerinin farklılık göstermesi görece normal ise de, sonuçları itibariyle ciddi sosyal ve politik değişimler açısından benzer etkiler söz konusu olabilmektedir.

Kriz, sosyal bilimciler tarafından çoğu kez; “birden bire meydana gelen kötüye gidiş yönündeki gelişme”, “büyük sıkıntı” ve “bunalım” gibi kelimelerle eş anlamda kullanılırken. Aslında önceden bilinmeyen, hesaba alınmayan, ya da öngörülmeyen bazı gelişmelerin, makro düzeyde devlet, mikro düzeyde ise sosyal grupları, bireyleri ciddi olarak etkileyecek sonuçlar ortaya çıkarmasıdır.

Salgın ile birlikte start alan küresel Kriz, ilk etkilerini uluslararası piyasalarda göstermiş ardından petrol üretiminde, enerjide yaşanan global bazda anlaşmazlıklar, ülkelerin yaşayacağı ekonomik temelli siyasi gerginlikler, gıda temininde dünyanın yaşayacağı sıkıntı sonrası, ürkütücü bir senaryonun vizyona girmesi kaçınılmazdır.

2021 den 2022 ye girerken küresel ekonomik kriz sadece insanları açlık ve yokluk ile mi sınayacak yoksa yeni bir dünya mı yaratacak hep birlikte göreceğiz.

Vesselam.